Mavzu: Iqtisodiy masalalarni echishda o’rtacha miqdorlarni qo’llash


Dispertsion taxlil asoslari. Asimmetriya koeffitsienti



Download 65,02 Kb.
bet5/5
Sana31.12.2021
Hajmi65,02 Kb.
#279291
1   2   3   4   5
Bog'liq
7-Mavzu.Iqtisodiy masalalarni echishda o’rtacha miqdorlarni qo’llash.

Dispertsion taxlil asoslari. Asimmetriya koeffitsienti.

Dispertsiya lotincha “dispersio” so`zidan olingan bo`lib, tarqoqlik darajasini, ya’ni to`plamdagi kuzatilayotgan belgi birliklarining o`z o`rtachalaridan o`rtacha qanchalik tafovutda (tarqalishda) ekanligini tavsiflaydi. Shuning uchun ham dispertsiya (2) cheklanishning kvadrati deb ataladi. Dispertsion tahlil, asosan, ommaviy ma’lumotlar to`plash mumkin bo`lmagan, tanlanma tariqasida kuzatiladigan kichik to`plamlarda kuzatish natijalarining qanchalik ishonchli ekanligiga ob’ektiv baho berish uchun keng qo`llaniladi.

Dispertsion tahlil yordamida quyidagi masalalar yechiladi:

        bir yoki bir necha belgi bo`yicha guruxlangan hodisalar o`rtachalari orasidagi tafovutga umumiy ishonch bahosi beriladi;

        bir yoki bir necha omillarning o`zaro ta’siri bo`yicha umumiy ishonch bahosi aniqlanadi;

        juft o`rtachalar o`rtasidagi xususiy tafovutga baho beriladi.

Dispersion tahlilning printsipiari quyidagicha:

        birliklar o`rtasidagi tafovutning asosiy manbalarini, ularning ta’sir kuchlarini aniqlash;

        umumiy tafovutga ta’sir qiluvchi omillar bo`yicha erkin o`zgaruvchi birliklar sonini aniqlash (erkinlik darajalarining soni);

        tegishli dispertsiyalarni aniqlash, ularning tahlili asosida «nolga barobar gipoteza”sini tasdiqlash yoki uni rad etish.

Kuzatilayotgan natijaviy belgilardagi umumiy tafovut (2um) ikkita tafovutga bo`linadi:

        bevosita guruxlash belgisiga bog`liq bo`lgan variatsiyalarni (tafovutni) tavsiflovchi tafovut, ya’ni guruxlararo dispertsiya (2gr);

        bevosita guruxlash belgisiga bog`liq bo`lmagan tafovut, ya’ni guruxlar ichidagi yoki qoldiq dispertsiya (2q).

Bu dispertsiyalar o`rtasida quyidagicha bog`lanish mavjud:

2um= 2gr + 2;

2gr =2um + 2;

2q = 2um + 2gr;

Umumiy tafovut, ya’ni dispertsiyalar bo`yicha tafovutlar kvadratlari summalari quyidagicha aniqlanadi:

2um=  x2 – (x)2

N

Guruhlararo dispertsiya quyidagicha aniqlanadi:

2um=   (x)2 _  (x)2

n        N

Qoldiq yoki guruhlar ichidagi dispertsiya umumiy dispertsiya bilan guruhlararo dispertsiyalar o`rtasidagi tafovutga teng bo`lib, quyidagicha hisoblanadi:

2q(1)= ( x1 –x1)2= x2-( x1)2;

n1
2q(2)= ( x2–x2)2= x22-( x2)2;

n2
Variantalar o`rta arifmetik atrofida simmetrik joylashganmi yoki nosimmetrik joylashganligini bilish uchun asimmetriya koeffitsienti hisoblanadi. Asimmetriya koeffitsienti  quyidagi formula bo`yicha hisoblanadi:

Bu уerda agar variatsion qator tuzilgan bo`lsa,   lar  variatsion qatordagi variantalarni (  lar mos chastotalarni) agar gruppalangan bo`lsa,   lar gruppa o`rtalarini ( lar mos chastotalarni) bildiradi;



o`rta arifmetik;

3  o`rta kvadratik cheklanishning uchinchi darajasi.

Agar hisoblash natijasida olingan    ning qiymati   <0,25 bo`lsa, variantalar o`rta arifmetika nisbatan simmetrik joylashgan deb hisoblasa bo`ladi. Agar    0,25 bo`lsa variantalar nosimmetrik deb xulosa chiqarsa bo`ladi.

Misol: 2 paragrofdagi misolni davom ettiramiz. Undagi tanlanmani analiz qilishni  davom ettirib,  uning sonli xarakteristikalarini xisoblaymiz.       Tanlanmani gruppalash natijasida quyidagi jadvalni hosil qilgan edik:



Gurppalar

Gruppa

Gruppa




o`rtalari

chastotalari

151.5-158,5

155

6

158,5-165,5

162

12

165.5-172,5

169

10

172,5-179,5

176

6

179,5-186,5

183

6

Bu jadval asosida shu bobda keltirilgan formulalar yordamida xaraktaristikalarni quyidagicha xisoblaymiz:









Endi moda va medianani topamiz 2 nchi gruppaning chastotasi eng katta bo`lganligi uchun u modal gruppa bo`ladi. Formulaga asosan




Download 65,02 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish