Mavzu: Imom Ahmad ibn Hanbal

وَلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِّنْهُمْ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنيَا
لِنَفْتِنَهُمْ فِيهِ وَرِزْقُ رَبِّكَ خَيْرٌ وَأَبْقَى


“Ko’zlaringni Ularni sinash uchun ayrimlariga bahramand qilib berganimiz hayoti dunyoning turli ziynatlariga tikma. Robbingiz rizqi yaxshi va boqiydir”. (“Toha” surasi 131-oyat)

Ahmad ibn Abi al-Hovariy aytadilar: “Ahmad ibn Hanbalni ko’rsang bilasanki, u kishi ibodatgo’y kishiligi bilinmaydi. Chunki u kishida qorilarni kalomiga o’xshamagan oddiy eski kalomi bor yana u kishi boshlarini bog’lab oladilar. U ipni bir uchi osilib turadi yana u kishining ustida qirq yamoqli kiyimi bor. U kishi shunchalik kamtarinki qorilarga o’xshamaydi”.

Abdulloh ibn Ahmad aytadilar: “Otamdan eshitdim, otam dunyo haqida esladilar va aytdilar: Mol dunyoning oziga mukofat bor. Ko’piga esa mukofat yo’q dedilar. Faqirlikni esladilar va yaxshilik, faqirlikda dedilar”. Abbos ibn ad-Duxoviy aytadilar: “Qo’shnimiz, Ali ibn Abi Faroza aytib bergan edi”. Ali aytadilar: “Onam yigirma yil atrofida yurolmasdan o’tirdilar. Bir kuni menga o’g’lim Ahmad ibn Hanbalni xonadoniga bor va men uchun undan duo ol dedilar. Keyin u kishini xonadoniga bordim va eshikni taqqillatdim. U kishi dahlizda ekanlar, kim u dedilar. Men hojatimni aytdim va onam haqqiga duo qilishini so’radim. Keyin ichkaridan g’azablangan kishini, biz sendan bizni haqqimizga duo qilishinga muhtojmiz, degan ovozni eshitdim. So’ng qaytmoqchi bo’lib burildim. Bas bir qari ayol chiqdi va men chiqayotganimda u kishi duo qilayotgan edi dedi. Keyin uyimizga qaytdim. Uyga borib eshikni taqqillatsam, onam o’z oyoqlarida yurib chiqdilar”. Abdulloh ibn Ahmad aytadilar: “Otam bir kecha kunduzda uchyuz raka’at namoz o’qir edilar. Qarib kasal bo’lib , zayiflashib qolgach bir kecha kunduzda bir yuz ellik raka’at namoz o’qir edi”.
Ismoil ibn Abi Horis aytadilar: “bir kuni bizni oldimizdan Ahmad ibn Hanbal o’tdi. Biz bir kishiga uni kuzatib borishini tayinladik. Ahmad ibn Hanbal Xonnok al Marvaziyni uyiga bordilar. Bir qancha vaqtdan keyin chiqib ketdilar, keyin kuzatib borgan kishi Xonnakning uyiga borib, Ahmadni kelganligini so’rabdi Xonnak aytdi, Ahmad mening do’strim bo’ladi. U mening huzurimga ikki yuz dirham qarz so’rab kelgan ekan, unga dirhamlarni berib, bu qarz emas, qaytarib olishni niyyat qilganim ham yo’q, dedim. Shunda Ahmad men buni qaytarib berishni niyat qildim, dedilar”.
Yahyo ibn Mo’in aytadilar: “biz Ahmad bilan ellik yil sherik bo’lib, do’st bo’lib yurdik, lekin biror marta uni o’zidagi xulq yoki ulug’ligidan faxirlanganini ko’rmadik”. Maruvziy aytadilar: Abu Abdulloh o’limni zikr qilsalar ko’ziga yosh kelardi. U doim aytardiki, xavf meni yeyishdan ham, ichishdan ham to’sib qo’yadi. Agar o’limni eslasam dunyoning har bir ishi ahamiyatsiz bo’lib qoladi. Chunki bu dunyo yeyish va kiyishdan iborat, uning ustiga undagi kunlar oz va sanoqlidir. Agarda dunyodan chiqib ketishni iloji bo’lganda, albatta undan chiqib ketib hech qachon uni eslamas edim. Yana u kishi aytadilar: “Men qani edi hech kim bilmaydigan Makkaning bir chekka mahallasida bo’lsam, darhaqiqat men mashxurlikda ko’p qiynaldim. Men ertayu kech o’limni orzu qilaman”. Maruvziy aytadilar: “Ahmad ibn Hanbal faqirlarni juda hurmat qilar edilar. Faqirlarni uning majlisidan boshqa majlisda aziz, hurmatlangan holda ko’rmaganman. Lekin bu kishi Ularni azizlar edilar. U kishi dunyo ahlidan (ya’ni: boylardan ko’ra) faqirlarga moil va ularga juda mehribon, muloyim edilar. Faqirlar oldida shoshma-shosharlik qilmasdan xotirjam va tovozeda tutar edilar. Ularni majlisida ular savol so’ramas, o’zicha gapirmas edilar, agar masjidga chiqsalar ulardan oldin chiqmas edilar.”