Mavzu. Ilmiy-tadqiqot ishlarining avtomatik asoslari. Mathcad dasturida ifodalarni yaratish



Download 0,77 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/10
Sana25.08.2021
Hajmi0,77 Mb.
#155494
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
mathad (1)

Yuqori tartibli hosilalar 

 

 



MathCAD  3  dan  5  gacha  bo’lgan  yuqori  tartibli  hosilalarni  sonli  hisoblash  imkonini 

beradi. 


)

(x



f

 funksiyaning n – tartibli hosilasini x nuqtada hisoblash uchun ham birinchi tartibli 

hosilani topishda  bajarilgan amallarni  bajarish kerak, so’ng  hosila operatori o’rniga  n  – tartibli 

hosila  (Nth  Derivative)  operatorini  qo’yish  kerak.  Bu  operator  ham  Calculus  panelidan  yoki 

klaviaturadan  “Ctrl”+“?”  tugmalarini  bosish  yordamida  kiritiladi  va  ikkita  qo’shimcha  bo’sh 

o’rinlar katakchalaridan iborat bo’ladi (3.13 - rasm).  

 

 

 



3.13 - rasm. Yuqori tartibli hosila operatori. 

 

Ularga  n  sonini  joylashtirish  kerak.  Operatorning  matematik  ma’noga  to’liq  mos  kelgan  holda 



bo’sh  katakchalardan  birida  hosila  tartibini  aniqlash  boshqa  katakda  ham  shu  sonning  paydo 

bo’lishiga olib keladi.  

 

3.14 – rasmda funksiyaning berilgan nuqtadagi ikkinchi tartibli hosilasini sonli va belgili 



hisoblashlar  namoyish  etilgan.  Undan  ko’rinib  turibdiki,  oddiy  hosilani  hisoblashdagi  kabi 

differensiallash operatori oldida hosila hisoblanadigan funksiya argumentiga qiymat berish kerak 

ekan. Yuqori tartibli  hosilani  belgili chiqarish operatori  yordamida analitik usulda topish uchun 

argument qiymatini kiritish kerak emas. 

MathCAD ning belgili prosessori 3.14  - rasmning oxirgi qatorida ham undan oldingi qatoridagi 

natijani berishini, uni ixchamlashtirib ishonch hosil qilish mumkin. Buning uchun olingan oxirgi 

ifodani belgilab olib, Symbolics menyusidan Simplify buyrug’ini tanlash kerak. Shundan so’ng 

pastda ajratilgan ifodaning sonli natijasi bilan yana bir qator paydo bo’ladi. 




Ammo,  yuqori  tartibli  hosilalarni  sonli  aniqlash  ham  birinchi  tartibli  hosilani  sonli  topishda 

qo’llangan  Ridder  usuli  [16]  qo’llanilishini  yodda tutish  kerak.  Chunki,  yuqorida  aytilganidek, 

bu  usul  birinchi  tartibli  hosilani  sonning  7-8  raqamigacha  aniqligini  ta’minlaydi,  hosila  tartibi 

oshgan sari uning har bir birligiga aniqlik bitta razryadga kamayadi. 

 

Qayd  etilganlardan  ko’rinib  turibdiki,  yuqori  tartibli  hosilani  sonli  hisoblashda 



aniqlikning  pasayishi  muhim  ahamiyatga  ega  bo’lishi  mumkin.  Masalan, 

x

1

  funksiyaning 



oltinchi tartibli hosilasini aniqlashga urinishda natija sifatida 0 (nol) berilishi mumkin. 

 


Download 0,77 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish