Mavzu: Elеmеntlar Davriy sistеmasi va Davriy qonuni

Dasrning turi: an`anaviy Darsning usuli: ma`ruza darsi. Savol- javob
Darsning jihozi: Elementlar davriy jadval. Kodaskop. Ko`rgazmali materillar , darsga
oid sladlar kimyoviy moddalar to`plami va darslik
Darsning tashkiliy qismi:
1.O`quvchilar bilan salomlashish. 2.O`quvchilarning davomatni aniqlash.
3.O`quvchilar bilan siyosiy daqiqa. 4. O`tilgan mavzuni so`rash.
Yangi darsni rejasi.

1. Izomeriyasi va nomlanishi 2. Fizik xossalari 3. Kimyoviy xossalari

Yangi darsning bayoni.

Aramatik uglevodorodlar o`ziga xos bo`Igan qanday xususiyatlarga ega? Aramatik uglevodorodlar molekulasida benzol yadrosi tutgan karbotsiklik uglevodorodlardir. Aromatik uglevodorodlar halqali tuzilishga ega. Aromatik uglevodorodlarning ayrim vakillari xushbo’y hidga ega. Aromatik uglevodorodlarning dastlabki a'zosi benzol – C₆H₆.
Izomeriyasi va nomlanishi. Yadrosida ikki yoki undan ortiq o`rinbosar tutgan aromatik uglevodorodlarda joylashuv holati izomeriyasi kuzatiladi. Quyida ksilol turlari ko`rsatilgan:


orto-ksilol yoki 1,2-dimetilbenzol

meta-ksilol yoki 1,3-dimetilbenzol

para-ksilol yoki 1,4-dimetilbenzol

1865-yilda nemis olimi A.Kekule benzol uchun oddiy va qo`shbog`lar navbatlashib keladigan olti a'zoli tuizilishini taklif qildi. Lekin bu formula benzolning xossalarini to`liq ifodalay olmaydi. Benzol to’yinmagan birikmalarning xossalarini namoyon qilmaydi: bromli suv va kaliy nanganat eritmalarini rangsizlantirmaydi, birikish reaksiyalaridan ko`ra o`rin reaksiyalari tavsifliroq. Undan tashqari, halqadagi uglerod atomlari orasidagi kimyoviy bog`lar teng kuchli, ularning uzunligi bir xil bolib, 0,139 nm ga teng, oddiy bog` 0,154 nm; qo`shbog` 0,133 nm. Bu kabi dalillarni zamonaviy atom jilish nazariyasi izohlab beradi. Benzolning zamonaviy struktura formulasi ichida uzluksiz aylanali yoki punktir aylanali olti a'zoli halqa shaklida ifodalanadi va shu bilan birga Kekule formulasidan ham foydalanib turiladi.
Fizik xossalari. Benzol - rangsiz, uchuvchan, yonuvchan, o`ziga xos hidga ega suyuqlik. Suvda erimaydi. Bug`lari havo bilan portlovchi aralashma hosil qiladi. Suyuq benzol va uning bug`lari zaharli. Ko`p aromatik uglevodorodlar odatdagi sharoitda suvda erimaydigan rangsiz suyuqliklardir.