Mavzu: Dastlabki kimyoviy tushuncha va qonunlar. Kimyoviy formula, valentlik. Darsning maqsadi

Yangi darsni rejasi.

1 Mol moda miqdori. 2.Ekvivalentlar qonuni.

3. Avagodro qonunu gazlarning zichligi va nisbiy zichligi.

Yangi darsning bayoni.

1. Moddaning massasi aniq bo‘lganda, uning modda miqdorini aniqlash yoki modda miqdori berilganda uning massasini topish.Bir xil sharoitdagi turli gazlarning bir xil hajmlaridagi molekulalarsoni bir xil bo‘ladi (Avogadro qonuni).Bug‘ holatidagi moddaning va har qanday gazning 1 moli n.sh.da 22,4 l hajmni egallaydi va bu hajm bu molyar hajm deb ataladi.

Gazning zichligini topish uchun formulasidan; Gazning nisbiy zichligini topish uchun esa formulasidan foydalanamiz.1-misol: 22 g karbonat angidrid (normal sharoidda) qanday hajmni egallaydi?Kimyoviy elementlar bir-biri bilan o‘z ekvivalentlariga proporsional bo‘lgan og‘irlik miqdorlarda birikadi yoki almashinadi. Elementning ekvivalentligi deb 1 mol vodorod atomi (1g)bilan birikadigan yoki shuncha miqdor vodorodni oladiganmiqdoriga aytiladi. Elementning nisbiy atom massasining valentliklariga nisbati shu elementning ekvivalentligidir: O‘ksidlarning ekvivalenti:

Mr — oksidning molekulyar massasi;

V — oksid hosil qiluvchi elementning valentligi;

n — oksid hosil qiluvchi elementning shu oksiddagi atom soni.

Asoslarning ekvivalenti: Mr — asosning molekulyar massasi;

n(OH) — asosdagi gidroksid guruh soni.

Kislotalarning ekvivalenti:

Mr — kislotaning molekulyar massasi; n(H) — kislota

tarkibidagi metalga o‘rnini bera oladigan vodorod atomlari soni.

Tuzlarning ekvivalentligi. Mr — tuzning molekulyar massasi;

V — tuz hosil qiluvchi metalning valentligi;

Kimyoviy reaksiyalarda energetik hodisalar.

1.Barcha kimyoviy reaksiyalarda energiya ajralib chiqadi yoki yutiladi.

2. Kimyoviy reaksiya vaqtida issiqlik ajralib chiqsa ekzotermik reaksiyalardeb ataladi.

3. Kimyoviy reaksiya vaqtida issiqlik yutilsa endotermik reaksiya debataladi.

4. Oddiy moddalardan 1 mol murakkab moddani hosil bo‘lishida ajralib chiqadigan yoki yutiladigan issiqlik miqdori moddaning hosil bo‘lishissiqligi deyiladi.

5. Har qanday murakkab moddani oddiy moddalarga qadar parchalanish issiqligi uning hosil bo‘lish issiqligiga teng bo‘lib, ishorasi qaramaqarshitarzda ifodalanadi. (Lavuaz‘ye va Laplas qonuni).Reaksiyalarning issiqlik effekti boshlang‘ich moddalar bilan hosilbo‘lgan mahsulotlarning tabiatiga bog‘liq bo‘lib, reaksiyaning oraliqbosqichlariga taalluqli emas (Gess qonuni).