Mavzu №2. Kimyoviy analizning metrologik asoslari metrologiya haqida tushuncha

Tahliliy jarayonlar va axborotlar

• Analiz davomida moddaning sifat va miqdoriy tarkibi haqida axborot — ma’lumot olingani uchun uni axborot olish jarayoni deb qarash mumkin. Bunday axborot ko‘z bilan kuzatish yoki biror asbobda oichash bilan bogiiq. To‘plangan axborot analitik belgi (signal) bolib hisoblanadi. IYUPAK ning tavsiyasiga ko‘ra analitik belgi aniqlanadigan moddaning obyekt tarkibidagi miqdori bilan bevosita bogliq bolgan, tahlilning oxirgi bosqichidagi olchangan fizikaviy kattalikning o'rtacha qiymatidir. Odatda,bu qiymat massa yoki konsentratsiyaga bogliq. Tortish natijalari, moddalarning spektrlari, potensial yoki elektr о‘tkazuvchanligi, tok qiymati, elektr miqdori, optik zichlik va boshqalar analitik belgilardir. Kimyoviy sifat analizida eritma rangining o'zgarishi yoki rang paydo bolishi, cho'kma tushishi yoki gaz ajralib chiqishi ham analitik belgilardir. Har qanday analitik belgi modda, uning tarkibi va xossalari haqida juda katta axborot beradi.
• Analitik belgini matematik jihatdan y=f(x) shaklida ifodalash mumkin, bu yerda, у — analitik belgi; x — modda miqdorini belgilovchi kattalik, masalan, konsentratsiya.
• Analitik kimyoda tahliliy belgini olishning keng tarqalgan usuli о‘lchashdir. Eritmaning hajmi, moddaning massasi, potensiali, optik zichligi, tolqin uzunligi, pH, yarim tolqin potensiali, diffuzion tok, elektr o'tkazuvchanlik, qarshilik va boshqalami olchash bunga misol bola oladi.