Matematik statistika elementlari. Asosiy tushunchalar. Tanlanmaning turlari. Statistik taqsimot

Matematik statistika fanining asosiy tushunchalari.

Aytaylik bir jinsli ob’ektlar to`’lamini uning sifat yoki son belgisiga ko`ra o`rganish talab etilgan bo`lsin. Masalan, fermer yoki shirkatlar uyushmasida yetishtirilgan ‘axta xosilini sifat belgisi, uning navi (sorti), son belgisi bo`lib uning xajmi esa (ogirligi), xosildorligi xizmat kiladi.

1-ta’rif. Taxlil qilish uchun ajratilgan yoki keltirilgan bir jinsli ob’ektlar to`’lamini bosh to`’lam deyiladi.

Masalan, xujalikni yetishtirgan k/x maxsulotlari to`’lami, Qo`qon shaxrida tahlim olayotgan talabalar to`’lami, kabi misollar bosh to`’lamga misol bo`ladi.

Ko`’incha to`’lamni o`rganish maqsadida undagi barcha ob’ektlar tekshiriladi. Ammo to`’lamga tegishli barcha ob’ektlarni (ularni soni juda katta bo`lsa) tekshirish iqtisodiy va jismonan mumkin bo`lmaydi. Bunday hollarda bosh to`’lamga tegishli mahlum bir qism ob’ektlar to`’lami tekshiriladi.

2-ta’rif. Bosh to`’lamdan o`rganish uchun tasodifiy ravishda tanlab olingan mahlum bir qism ob’ektlar to`’lamiga tanlanma to`’lam yoki tanlanma deyiladi.

Bosh to`’lam Qo`qon universitetida tahlim olayotgan talabalar to`’lami bo`lsa, xususan iqtisod kulliyotining EK-4 gurux talabalari tanlanma to`’lamni tashkil etadi.

Bosh to`’lam yoki tanlanma to`’lamning xajmi deb shu to`’lamdagi ob’ektlar soniga aytiladi. Masalan 1000ta elektr chirog’idan tekshirish uchun 50ta chiroq tanlab olingan bo`lsa, u holda bosh to`’lamni xajmi =1000 ga, tanlanmaning xajmi esa 50 ga teng bo`ladi.