«mashinasozlik texnologiyasi» fakulteti «Texnologik mashinalar va jihozlar»

Reaktiv kuchlari.
Reaktiv kuchlar. Bug’larning reaktiv bosimi odatda tomchining boshlang’ich uzilishiga qarama-qarshi ta’sir ko‘rsatadi. Teskari qutblanganlikda payvandlashda bug’larning reaktiv bosimi to‘g’ri chiziqdagiga qaraganda kichik. V.I. Dyatlov CO₂ muxitda payvandlashda metall tomchisiga ta’sir etuvchi bug’larning reaktiv bosimi kuchi aniqlangan. Bunda bug’larning vannaga bosim kuchi singari u payvand toki kvadratiga proportsional:

Elektrostatistik kuchlar yoyning o‘tuvchi soxalarida ayniqsa, katod yonida (bu erda E ning qiymati 10⁵÷10⁷ v/smga etishi mumkin) katta gradientga (maydon kuchlanganligiga) ega bo‘lishi oqibatida vujudga keladi.
Yoy ustunida E_yoyk (1000 marta) bo‘lgani uchun bosimlar farqi vujudga keladi. Bosimlar farqi quyidagi formulaga ko‘ra baxolanishi mumkin:

Bosim bir qancha mm sim ust.ga etadi. Masalan, yuqorilikdagi elektr maydoni vannadagi metallni teskari qutblanganlikda katoddan anod tomon konus ko‘rinishida cho‘zib uni deformatsiyalashi mumkin. Ko‘p atomli gazlar (N₂,CO₂) muxitda payvandlashda amaliy jixatdan metallni oqimli ko‘chirish juda qiyin. Buni nisbatan past haroratlarda bunday gazlarda paydo bo‘ladigan dissotsiatsiya sterjenining xosil bo‘lishida uni sovutish xisobiga payvand yoyini siqish darajasini oshirib tomchi ustiga dog’ni tortish bilan izoxlash mumkin.


23-MARUZA
Payvand tokining ko`chirilishiga ta’siri


Reja:
1. Ko‘chayotgan tomchi diametrini yoydagi kuchlanishga bog’ligi.
2. Tomchilarni ko‘chish tezligini payvand tokini kuchiga bog’liqligi
V.I. Dyatlov tajribalari. Turli tok kuchida tomchilarning uchish tezligini o‘lchash tok kuchi erishishi bilan tomchilarning uchish tezligining ortishini ko‘rsatadi.
Teskari qutblanganlikda CO₂ dа d_c=0,8÷1,6 mm li sim bilan payvandlash.
Grafikdan ko‘rinishicha, 500A ga teng tok kuchida tomchini uchish tezligi 3 m/sek dan oshardi.

25.2-rasm. Tomchilarni ko‘chish tezligini payvand tokini kuchiga bog’liqligi.