Ma’ruza№1 Informatika va at fanining maqsad va vazifalari. Zamonaviy axborot texnologiyalar haqida umumiy tushuncha. Zamonaviy shaxsiy kompyuterlar va ularning rivojlanishi

Tayanch tushunchalar: Paskal dasturlash tili strukturasi, alifbosi, asosiy tushuncalari. Paskal dasturi va unda ishlash. Paskal dasturlash tilida chiziqli, tarmoqlanuvchi va takrorlanuvchi dasturlar, massivlar, algoritm, blok sxema, dastur.

Algopitm — ijrochi uchun ma’lum bir masalani yechishga qaratilgan ko`rsatmalarning aniq ketma-ketligi.

"Algoritm" so`zi O`rta Osiyolik buyuk matematik al-Xorazmiyning nomi bilan bog’liq. Al-Xorazmiyning nomini lotincha ifodasi — Algorithmi. Algoritm — informatika va matematikaning asosiy tushunchalaridan hisoblanadi.
"Algoritm ijrochisi".

Algoritm ijrochisi — algoritmda ko`rsatilgan buyruqlarni bajara oladigan abstrakt yoki real (texnik, biologik yoki biotexnik) sistema.

Algoritmlarga xos xususiyatlar:
oddiy harakatlar;
buyruqlar tizimi.
Buyruqlar tizimi. Har bir ijrochi faqatgina ushbu ijrochi tushunadigan buyruqlarni (ya’ni, ijrochi bajaradigan buyruqlar ro`yxatiga mansublarni) bajara oladi.
Ijrochi buyruqlarni bajarish jarayonida oddiy harakatlarni bajaradi.

Odatda ijrochiga algoritmning maqsadi ma’lum bulmaydi. SHuning uchun ijrochi “nimaga” va “nima uchun” degan savollarni bermaydi.

Informatikada algoritmlarning universal ijrochisi bo’lib kompyuterlar hisoblanadi.
Algopitmning xossalari
Algoritmlarning asosiy xossalari quyidagilardan iborat:
Tushunarlilik. Algoritm ijrochisi buyruqlar ketma-ketligini qanday bajarishni aniq bilishi kerak.
Diskpetlik. Algopitm ijrochisi masalani yechish jarayonini aloxida va sodda qadamlar ketma-ketligini bajarish deb tushunishi kerak.
Aniqlik. Algoritmning har biri qoidasi, undagi amallar va buyruqlar bir ma’noli bo`lishi kerak. SHu xossaga asosan algoritm ijrochisi buyruqlar ketma-ketligini mexaniq bajarish imkoniyatiga ega bo’ladi.
Natijaviylik. Bu xossaning mazmuni shundan iboratki, har qanday algoritmning ijrosi oxir-okibat ma’lum bir yechimga kelishi kerak.
Ommaviylik. Masalani yechish algoritmi umumiy xollar uchun yaratiladi, ya’ni faqatgina boshlangich qiymatlari bilan farqlanuvchi bir turdagi masalalar sinfi uchun tuziladi. Bunda boshlangich qiymatlar algoritmning qiymatlar qabul qilishi mumkin bo’lgan sohadan olinadi.
Algoritmlarni tasvirlash usullari
Amaliyotda algoritmlarni tasvirlashning keng tarqalgan usullari quyidagilar:
so`zlar yordamida (ogzaki nutkda ishlatiladigan so`zlar);
grafik usulda (grafik simvollar yordamida);
dastur ko’rinishida (dasturlash tillariga oid xizmatchi so`zlar, operator va funksiyalar yordamida).