Маъруза №2 Мавзу: Менежмент назарияси ва концепциясининг эволюцияси

Иккинчи босқич- классик ёки маъмурий босқич (1920-1950), яъни А.Файоль томонидан унинг машҳур бошқарув принципларининг кенг тарқалиши билан боғлик.Буни маъмурий мактабнинг биринчи мустақил натижаси деб билиш мумкин. Ушбу давр изланишлари расмий ташкилий тузилмалар (структуралар) ва тизимларни ташкил қилишга, шакллантиришга қаратилган. Америкаликлар Анри Файолни бекорга “менеджментнинг отаси” деб аташмаган, у биринчи бўлиб бутун бир самарали бошқарув тузилмасини шакллантириш, унинг юқоридан пастгача барча бўғинлари фаолиятини тафсифлаш, уларнинг биргаликдаги фаолияти муваффақиятини таъминловчи тамоилларни ишлаб чиқишнинг уддасидан чиқди.
Асосчилари – А.Файол, М.Урвик, Ж.Муни, А.Рейли, А.Слоун ва бошқалар. Бу тадқиқотчи - изланувчилар биринчи мактабдан ўзиб, бошқарувни янада кенг йўналишларда такомиллаштириш билан шуғуллана бошладилар. Улар энди ташкилотга нафақат пастдан, унинг ишлаб чиқариш жараёнидан, балки юқоридан бир бутун тузилма сифатида назар ташладилар ва уни батафсил бир бутунлик ҳолида ўргандилар. Ташкилотларнинг рационал бошқарув тизимини шакллантириш борасида изланишлари билан ушбу мактабнинг намоёндаси Анри Файоль номи машҳурдир. Унинг асосий асари “Умумий ва саноат бошқаруви“ (1916-йил). А.Файоль биринчи бўлиб ташкилотни бошқариш назариясини давлат бошқарув органларига қарата қўллаш ҳам мумкинлиги ва заруратини таъкидлади. Энг асосий эътиборни Файоль маъмурий аппарат фаолиятини тўғри ташкил қилиш тамойилларини аниқлашга қаратади, у ташкилотга мураккаб функционал организм сифатида ёндашади. Маъмурий мактаб бошқарувнинг “универсал” тамойилларини яратишга интилди. Анри Файоль кейинчалик кўп йиллар давомида ташкилот негизини ташкил қилиб келган ва самарали бошқарувни гарови бўлган машҳур 14 бошқарув принципини ишлаб чиқди.
1. Меҳнат тақсимоти
2. Хокимят ва жавобгарлик
3. Интизом
4. Яккахокимлик
5. Бошқарувнинг ягоналиги
6. Индивидуал манфаатларнинг умумий манфаталарга быйсуниши
7. Рағбатлантириш
8. Марказлаштириш
9. Скаляр занжир (раҳбарлар занжири)
10. Тартиб
11. Адолат
12. Лавозимда бўлишнинг стабиллиги
13. Ташаббускорлик
14. Корпоратив руҳ (куч бирликдадир).

Маъмурий мактабнинг менежмент назариясини ривожланишига қўшган хиссалари қуйидагича:

-бошқарув тамойилларини ривожлантирилиши;
-бошқарув функцияларини тавсифлаш ва ўрганиш;
-бутун ташкилотни бошқарувига системали ёндашув.