Ma`ruza 2 Ilmiy tadqiqotda muammoni qo`yish va gipotezani asoslash Reja



Download 93,99 Kb.
bet7/10
Sana29.12.2021
Hajmi93,99 Kb.
#78024
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Muammoniqo`yishhalianglabetilmagannarsayokihodisaningmavjudliginianglatadi. Aynivaqtdabunarsayokihodisamuayyantarzdatavsiflangan, ajratilgan, ya`niuhaqidamuayyanboshlang’ichbilimmavjudbo`lishilozim.

Shundayqilib, muammonibilish – bualohidaturdagibilim: u «bilmaslikhaqidagibilim»dir.

Amaliyotda (ishlabchiqarish, ijtimoiy, tibbiyamaliyotvahokazolarda) vafanningo`zidayuzagakeluvchimuammolivaziyatlarilmiymuammolarningmanbaihisoblanadi. Ilmiymuammoniqo`yishmuammolivaziyattahliligatayanadi, lekinbundaytahlilningo`zibilanginabelgilanmaydi. Muammonafaqataniqlanishi, balkiilmiyta`riflanishihamlozim. Buninguchununisub`yektiv, individual, ruhiyjihatlardanmumkinqadartozalashvafantilidaifodalashzarur.

Ilmiytadqiqotlarningmuayyanmuammolariamaliyotvafanningrivojlanishtendentsiyalariniterantushunishnitalab etadi. Buulkanahamiyatkasb etadi, chunkiilmiytadqiqotlarningdasturlarinibelgilaydi.

Kattavamuhimmuammolarningqo`yilishifantarmoqlariningrivojlanishinibirnechayillargavahattoo`nyilliklargabelgilabberishimumkin. Bungamashhur «Gilbertmuammolari» - D.Gilbert 1900 yilmatematiklarningParijdagixalqarokongressidaso`zlaganma`ruzasidata`riflabberganvaXXasrmobaynidamatematikaningrivojlanishjarayoninibelgilangan 23 muammomisolbo`libxizmatqilishimumkin.

Olimmuammonibaholashivaushug’ullanishgaarziydimi, degansavolgajavobberishijudamuhimdir. Predmetlibilimdanfarqlio`laroq, muammolarhaqiqiyham, soxtahambo`lishimumkin emas. Ammoularniboshqamezonlar – muhimlik, dolzarblik, yechishmumkinligi (tadqiqotchilarniodatdamuammonimazkurvositalarbilanvamazkurmuddatdayechishmumkinyokimumkin emasligito`g’risidagimasalajudaqiziqtiradi) nuqtainazaridanbaholaydilar.

Muammoniqo`yish – harqandayilmiytadqiqotningdastlabkibosqichi. Ammomuammoqo`yilganidanso`nguniyechishmetodlarinitopishtalab etiladi.

Ilmiymuammo.Harqandayilmiybilishmuammodanboshlanadi. Umumanolganda, insonbiliminingrivojlanishjarayoniniayrimmuammolarniqo`yishdanularniyechishgao`tish, so`ngrayangimuammolarniqo`yishsifatidatavsiflashmumkin. Biroqmuammoninghaqiqiyo`rniqanday? Ilmiymuammolarnimauchunyuzagakeladi? Muammoningmasaladanfarqinimada? Ilmiymuammolardoirasiqanday?

Muammo – bilishningrivojlanishjarayonidaob`ektivtarzdayuzagakeladigan, yechiminitopishmuhimamaliyyokinazariyahamiyatga egabo`lganmasalayokimasalalarmajmuidir. Shuningdekilmiy muammo, halqilishnitalab etuvchinazariyyokiamaliymasala; fanda – biron-birhodisalar, ob`ektlar, jarayonlarnitushuntirishdaqarama-qarshiyondashuvlarko`rinishidaamalqiluvchivauniechishuchunmuvofiqnazariyanitalab etuvchiziddiyatliholatdir.

Ilmiy muammo boshqa muammolardan quyidagi belgilari bilan ajralib turadi:


  • U olimni doim haqiqiy bilim olishga yo`naltiradi.

  • Yangi bilim olishga qarab mo`ljal oladi. Olim ongli ravishda yangilik sari intiladi.

Ilmiymuammolarpredmetgayokiprotseduragadoirbo`ladi.

Predmetgadoirmuammolardao`rganilayotganob`ektlar, protseduragadoirmuammolarda esa – bilimolishvaunibaholashusullariaks etadi.

O`znavbatida, predmetgadoirmuammolarningempirikvakontseptual, protseduragadoirmuammolarningmetodologikvabaholashbilanbog’liqturlarifarqlanadi.



Empirikmuammolarniechishuchunmaterialnisofnazariytahlilqilishbilanbirqatorda, predmetlarbilanma`lumamallarnibajarishlozim, vaholanki, kontseptualmuammolarborliqqabevositamurojaat etishnitalabqilmaydi. Predmetgadoirmuammolardanfarqlio`laroq, protseduragadoirmuammolardoimkontseptualxususiyatga egabo`ladi; protseduragadoirmuammolaro`rtasidagifarqshundako`rinadiki, metodologikmuammolarnisbiymushohadako`rinishidayechimga egabo`lishimumkin emas, baholashbilanbog’liqmuammolar esafangamezonvazifasinibajaruvchiko`rsatkichlarvamo`ljallarniolibkiradi.

Empirikmuammoavvaloma`lumotlarniizlashninazardatutadi; empirikmuammolargakuzatish, eksperiment, o`lchashkabiilmiymetodlaryordamidajavobtopishmumkin. Bundantashqari, yechiminitopishuchunasboblaryasash, reaktivlartayyorlashvahokazolarkerakbo`lganmuammoham empirikhisoblanadi.

Kontseptualmuammolarilgariolinganko`psonlima`lumotlarbilanbog’liqbo`lib, ularnitartibgasolishvatalqinqilish, oqibatlarnikeltiribchiqarishvagipotezalarnishakllantirish, mantiqiyizchilliktalablarigamuvofiqqarama-qarshiliklarnibartaraf etishninazardatutadi.

Metodologikmuammolarasosantadqiqotnirejalashtirishbilanbog’liq: ularniechishyo`libilanayrimkelishuvlartuziladi, muammoniyechish, kuzatishva eksperimentlaro`tkazishtartibianiqlanadi, mo`ljallanayotgankontseptualprotseduralarbelgilanadivah.k.

Baholashbilanbog’liqmuammolar empirikma`lumotlar, gipotezalar, nazariyalarvashukabilarnibaholash, hattomuammoningo`ziqaydarajadato`g’rituzilganvata`riflanganliginibaholashninazardatutadi.

Muammoto`g’riqo`yilgandebhisoblanishiuchun:

1) o`rganilayotganmuammoningtarkibigakiritishmumkinbo`lganmuayyanilmiybilim (ma`lumotlar, nazariya, metodika) mavjudbo`lishi;

2) muammoshaklanto`g’rituzilganbo`lishi;

3) muammoo`rinlibo`lishi, ya`niuningasoslarisoxtabo`lmasligi;

4) muammomuayyandarajadachegaralanganbo`lishi;

5) yechimningmavjudlikshartivauningyagonaligiko`rsatilganbo`lishi;

6) maqbulyechimbelgilarihamdayechimningmaqbulliginitekshirishusullarihaqidagishartlarqabulqilinishilozim.

Shundayqilib, pirovardnatijadabarchailmiymuammolarhamo`zyechiminitopavermaydi: ayrimmuammolarularqo`yilganidankeyinuzoqvaqtmobaynidayechilmayqolaveradi (masalan, Fremteoremasibirnechayuzyillarmobaynidayechilmaykelgan), ayrimmuammolaro`zyechiminitopmaydi (masalan, aylanakvadraturasi, burchaktrisektsiyasivakubningikkilanmasihaqidagimasalalar), ba`zibirmuammolar esaolimlarningalmashayotganavlodlaridiqqatmarkazidanbutunlayyo`qoladi.


Download 93,99 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish