Ma’ruza №1 Foydali qazilvalar haqla tushuncha, rudal foydl qazilmalarning xaalq xojaligidagi orni

Cho'ktirish mashinalarining asosiy parametrlari va ishlash tartibi
Cho'ktirish samaradorligi cho'ktirish mashinalarining konstruktsion xususiyatlari va bir qator texnologik va gidro-dinamik parametrlar¬ga bog`liq.
Cho'ktirish mashinalarining asosiy parametrlari: so-lishtirma ish¬lab chiqarish quvvati; porshen yoki diafragmaning tebranish chastotasi yoki yurishi; o'rindiqning turi, panjara osti suvining sarfi.
Cho'ktirish mashinalarining solishtirma ishlab chiqarish quvvati tur¬li turdagi foydali qazilmani boyitishda keng chegarada o'zgarib turadi. Masalan: ko'mirni boyitishd 5 dan 30 t/m2soat gacha bo'lsa (maќsulot o'lchamiga qarab), temirli va marganetsli rudalarni boyitish 5dan 15 t/m2soat gacha, oltin va volframli rudalarni boyitish 5dan 20 t/m2soat ni tashkil qiladi.

Maќsulotning yirikligidan tashqari cho'ktirish ma-shinasining optimal solishtirma ishlab–chiqarish quvvatini tanlashga boyitilayotgan maќsulotning zichligi va fraktsion tarkibi, cho'ktirish

mashinasining konstruktsion xususiyati va shuningdek cho'ktirish maќsulot¬lari sifatiga qqyiladigan ta-lablar ta'sir qiladi.
Solishtirma quvvati optimaldan chiqib ketsa, cho'ktirish samara¬dorligi pasayadi. Solishtirma ishlab chiqarish quvvati juda katta bo'lsa, boyitila¬yotgan maќsulotning mashinada bo'lish vaqti kamayib, maќsulot etarli darajada qavatlanishga ulgurmaydi va uning sifati yomonlashadi.
Xuddi shuningdek, solishtirma ishlab chiqarish quvvati kamayib ketsa, qavat¬langan maќsulot aralashib ketadi va bunda ќam maќsulotning sifati yomonlashadi.
Cho'ktirish mashinalarining quvvati panjaraning 1m kengligi yoki 1m2 yuzasiga tqg`ri keladigan solishtirma ishlab chiqarish normasiga asosan aniqlanadi.
Cho'ktirish mashinalarining ishlab chiqarish quvvatini quyidagi formula bo'yicha ќisoblash mumkin:
t/soat.
N–mаshinа kаmеrаsidагi mаќsulоt қаtlаmininг bаlаndliгi, m.
V–cho`ktirish kаmеrаsininг kеnгliгi, m.
v–mаќsulоtni kаmеrаdа o`rtаchа bo`ylаmаќаrаkаtlаnish tеzliгi, m/sеk.
-mаќsulоtninг zichliгi, kг/m.
-mаќsulоtninгђоvаklаnish dаrаjаsi, =0,5.