Maǵliwmatlar bazasi, olardiń TÚrleri tema: Maǵlıwmatlardın informaciyalıq modelleri Reje

SQL tili funksiyaları
Reje:

SQL tili sorawlarında MB nan maǵlıwmatlardı alıw ushın bir qansha túrdegi funkciyalar isletiledi. Usınday funkciyalardan biri agregat funkciyalar esaplanadı, bul funkciyalar keste barlıq mánislerinen bir mánisti alıw imkánin beredi. Bular tómendegiler:

COUNT - kestedegi qatarlar sanın anıqlaydı.
SUM - maydan bólekleriniń jıyındısı esaplanadı.
AVG - tańlanǵan maydan mánisleriniń ortasha arifmetikalıq mánisin esaplaydı.
MAX - tańlanǵan maydan mánisleriniń eń úlkenin anıqlaydı.
MIN - tańlanǵan maydan mánisleriniń eń kishisin anıqlaydı.

Tabılǵan nátiyjeler

Izlew
A gregat funkciyalardi isletiw usılların kórip ótemiz. Máselen, Buyırtpalar kestesin barlıq satıp alınǵan ónimlerdiń ulıwma bahasın biliw ushın tómendegi sorawlardı beriwmiz múmkin:
13-súwret. Maǵ’lıwmatlar bazasınan izlew.
SELECT SUM (amt) FROM Orders;
Agregat funkciyasin isletiwde gilt sózlerden de paydalanıw múmkin. Usınday gilt sózlerden biri GROUP BY gilt sózi esaplanadı. Bul gilt sóz arnawlı maydanlarda basqa maydan terminlerden paydalanǵan halda agregat funkciyalardı isletiw imkánin beredi. Bul SELECT operatorında agregat funkciya hám maydan atların bir SELECT buyrıǵında bayanlaw imkánin beredi. Máselen, siz hár bir satıwshınıń eń qımbat mániste satqan ónimdi kórmekshimisiz. Buni siz hár bir satıwshıdan óz aldına tańlap (SALESPEOPLE kestesinen), onıń satqan ónimleri ishinen eń qımbatın tabıw jolı menen de anıqlawıńız múmkin. Biraq GROUP BY gilt sózi bunı bir SELECT operatorında birlestirip, jeńil orınlaw imkánin beredi:
SELECT snum, MAX (amt) FROM Orders GROUP BY snum;
GROUP BY funkciyasın bir neshe maydanlar qatnasında da islecek boladı.
Máselen, siz hár bir satıwshınıń hár bir kúndegi eń kóp sawda summasin kórmekshi bólsańız, tómendegishe soraw beriwińiz múmkin:
SELECT snum, odate, MAX (amt) FROM Orders GROUP BY snum, odate;
SQL tilinde agregat funkciyalardan tısqar jáne bir qansha funkciyalar da isletiledi hám olar tómendegishe klasslarǵa bóliw múmkin:
• matematikalıq funkciyalar;
• qatarlı funkciyalar;
• sáne-waqıt funkciyaları;
• sistemanı konfigiraciyalaw funkciyaları;
• sistemalı funkciyaları;
• qáwipsizlik sistemasi funkciyaları;
• maǵlıwmatlardı basqarıw funkciyaları;
• statistika funkciyaları.
SQL tilinde matematikalıq funkciyalardan tómendegiler isletiledi:
ABS (san) – sanniń absolyut mánisin esaplaydı;
ISNUMERIC (mánis) – mánistiń sanlı túrine tiyisliligin anıqlaydı;
SING(san) – sannıń belgisin anıqlaydı;
RAND(útir san) – 0 hám 1 aralıǵındaǵı útirdi jıljıytuǵın favqulotdagi sandı
esaplaydı;
ROUND(san, anıqlıq) – kórsetilgen anıqlıqta sandı anıqlastıradı;
POWER(san, dáreje) – sandı kórsetilgen dárejege kóteredi;
SQRT(san) – sandan kvadrat koren shıǵaradı;
SIN(múyesh) – radianlarda ańlatılǵan múyesh sinusın esaplaydı;
COS(múyesh) – radianlarda ańlatılǵan múyesh kosinusın esaplaydı;
EXP(san) – sanniń eksponentasın esaplaydı;
LOG(san) – sannıń natural logarifmin esaplaydı;
Qatarlar menen islew funkciyaları:
LEN(qatar) – qatarındaǵi belgiler sanın esaplaydı;
LTRIM(qatar) – qatar basındaǵı bos orınlar (probel)lerdi óshiredi;
RTLIM(qatar) - qatar aqırındaǵı bos orınlar (probel)lardı óshiredi;
LEFT(qatar,shama) – qatardıń shep tárepinen, kórsetilgen muǵdardaǵı
belgilerdi qaytaradı;
RIGHT(qatar, shama) – qatardiń oń tárepinen , kórsetilgen muǵdardaǵı
belgilerdi qaytaradı;
LOWER(qatar) – kórsetilgen qatar belgilerin kishi háriplerge ótkizedi;
UPPER(qatar) - kórsetilgen qatar belgilerin úlken háriplerge ótkizedi;
STR(san) – san mánisin belgi formatina konvertirlewdi ámelge asıradı;
SUBSTRING(qatar,indeks, uzınlıq) – qatar ushın kórsetilgen uzınlıqtaǵı qatar bólegin, anıqlastırılǵan indeksten baslap qaytaradı.
Sistema funkciyaları:
GETDATE() –sistema aktiv sánesin qaytaradı;
ISDATE(qatar) – qatardıń kórsetilgen sáne formatına sayliǵin anıqlaydı;
DAY(sáne) – kórsetilgen sáne sanın qaytaradı;
MONTH(sáne) – kórsetilgen sánedegi ay sanın qaytaradı;
YEAR(sáne) – kórsetilgen jıl sanın qaytaradı;
DATAADD(túr,san,sáne) – sánege kórsetilgen túr birligidegi sandı qosadı (jıl, ay, kún, saat hám basqalar).
Qáwipsizlik sistemasi funkciyaları:
SQL ortaliǵında paydalanıwshılardıń maǵliwmatlarǵa qaraǵanda qáwipsizligin támiyinlew ushın bir qansha funkciyalar bar. Usılardan tiykarǵıların kórip ótemiz.
SQL Serverde qáwipsizlikti ornatıw ushın tómendegi funkciyalar isletiledi:
• GRANT - obekt ushın orınlanıwı múmkin bolǵan wazıypalardı, buyrıq arqalı orınlawǵa ruxsat beriwdi ornatadı;
• REVOKE – obekt ushın buyrıqlar ushın ornatılǵan imtiyazlardi biykar qıladı;
• DENY – obekt penen hár qanday ámel orınlawdı qadaǵalaydı (sonı aytıw kerek, REVOKE buyrıǵı tek ǵana imtiyazlardı alıp taslaydı).
Paydalanıwshıǵa ruqsat alıw funkciyaların tómendegi buyrıqlar ámelge asıradı:
CREATE DATABASE — maǵlıwmatlar bazasın jaratıw huqıqı;
CREATE DEFAULT — keste baǵanaları ushın standart mánislerdi ornatıw huqıqı;
CREATE PROCEDURE — saqlanatuǵın proceduralardı jaratıw huqıqı;
CREATE ROLE — keste baǵanaları ushın qaǵıydalardı ornatıw huquqı;
CREATE TABLE — kestelerdı jaratıw huqıqı;
CREATE VIEW — obekt kórinislerin jaratıw huqıqı;
BACKUP DATABASE — artıqsha nusqaların jaratıw huqıqı;
BACKUP TRANSACTION — tranzakciyalar artıqsha nusqasın jaratıw huqıqı.