Maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablari

2-§. Hissiy rivojlanish 

97. Quyidagilar 6 — 12 oylik bolalarda hissiy rivojlanish talablari hisoblanadi: 

bola o‘zining “men” konsepsiyasini rivojlantirishi; 

bola boshqalarning his-tuyg‘ulariga munosabat bildirish va o‘z hissiyotlarini ifodalash qobiliyatiga ega 

bo‘lishi. 

98. Quyidagilar 6 — 12 oylik bolalarda hissiy rivojlanish indikatorlari hisoblanadi: 

o‘z ismini bilish, chaqirganda boshini o‘girish, o‘z ismini eshitganda imo-ishora, tovushlar bilan javob 

qaytarish; 

katta yoshdagilarning “qayerda?” degan savoliga tana a’zolari (boshi, qo‘llari, oyoqlari, burni) bilan 

javob qaytarish; 

ko‘zgudagi o‘z aksiga jilmayish, o‘zining qayerdaligini so‘rashganda, o‘zini ko‘zgudan ko‘rsatish; 

qarama-qarshi xususiyatli (quvnoq-g‘amgin, tez-asta) musiqaga nisbatan hissiy munosabat bildirish; 

turli vositalar yordamida katta yoshdagilarning e’tiborini tortish; 

katta yoshdagilarning imo-ishorasiga taqlid qilish; 

o‘zi xohlagan narsaga erishganda, zavqlanishini namoyon etish yoki yoqtirmaydigan taom berilganda, 

norozilik bildirish va ovqat yeyishdan bosh tortish; 

hissiyotlar bildirilganda, javob qaytarish, yurishni boshlayotganda, ma’qullashlarga javoban jilmayish; 

kimdir  yuzini  kulguli  burishtirsa  yoki  g‘ayrioddiy  harakatlarni  bajarsa,  quvonish  yoki  kulish, 

atrofdagilarning kulgisini uyg‘otgan narsalarni o‘z tashabbusiga ko‘ra takrorlash; 

yoqtiradigan buyumni undan olib qo‘yayotganda norozilik bildirish; 

boshqalarga ta’sir ko‘rsatayotganini payqaganda, chapak chalish, xursand bo‘lish, quvonish, ma’lum 

tovush va harakatlarni takrorlash; 

uzoqdagi buyumga etib olishga qattiq intilish va unga etib olganda, mamnuniyat bildirish. 

99. Bola bilan munosabatlarda quyidagilarga amal qilish lozim: 

bola bilan muomala qilishda doimo uning ismidan foydalanish; 

bolaga tana a’zolarini ko‘rsatish va bir vaqtning o‘zida nomini aytish; 

bolaning  harakatlarini  tabassum  bilan  rag‘batlantirish,  bolaning  turli  o‘yinlarni  ko‘zgu  ro‘parasida 

o‘ynashini ta’minlash; 

bolaga muntazam ravishda qo‘shiq kuylab turish; 

turli vaziyatlarda bolaning hissiyotlarini aytib eshittirish; 

bolaning harakatlariga nisbatan ochiqchasiga fikr bildirish (xursand bo‘lish, tabassum qilish yoki qosh-

qovog‘ini solish); 

bolaga  u  o‘ziga  e’tibor  qaratish  uchun  qilgan  harakatlariga  muvofiq  munosabat  bildirish,  unga  o‘z 

istaklarini bildirishiga ruxsat berish hamda uning ehtiyojlarini qo‘llab-quvvatlash; 

bolani har bir erishgan yutug‘i uchun maqtash va ma’qullash; 

bolaning qiziqarli yo‘llar bilan turli his-tuyg‘ular va harakatlarni bilib olishiga imkon berish; 

qiziqarli yo‘llar bilan bolani turli his-tuyg‘ular va harakatlarni bilib oladigan faoliyatga undash; 

---

bolaga  o‘z  tuyg‘ularini  ifodalash  imkoniyatini  berish  va  hissiyotlarini  namoyish  etishini  qo‘llab-

quvvatlash; 

ruhiy jihatdan qulay sharoitni yaratish va bola bilan har kuni shaxsan o‘ynash; 

bola bilan o‘ynayotganda, uning o‘ziga bo‘lgan ishonchini oshirish uchun unga yaqinroq turish va bola 

bilan birga qilinayotgan harakatlarni unga izohlab berish. 

100. 6 — 12 oylik bolalar bilan munosabatlarda quyidagilarga rioya qilish lozim: 

bolalarda  miya  po‘sti  yetarlicha  rivojlanmaganligi  sababli,  ular  o‘zlarining  organik  ehtiyojlarini 

qondirishda hatto kichik o‘zgarishlarga nisbatan ham kuchli sezgirligi bilan ajralib turishini hisobga olish; 

kun tartibining izchilligiga amal qilish; 

bolani hech qachon shoshiltirmaslik.