Lecture №10. Types of robotic technological complexes. 10-ma’ruza

Sanoat  robotlari  -    dastur  yordamida  boshqariladigan  qurilma 

bo‘lib, buyum tayyorlash jarayonida yordamchi (detalni o‘rnatish, olish 

ortish,  tushirish)  va  asosiy  (yig‘ish,  payvandalash,  kavsharlash, 

bo‘yash) texnologik operatsiyalarini insonga o‘xshab, biroq avtomatik 

tarzda bajaradi. 

Sanoat  robotlarining  hammasida  “qo’l”  (manipulyator  deb 

ataladi),  ishlov  beriladigan  narsa  yoki  ishlov  berish  vositalirni 

ushaluvchi va uzatuvchi mexanizm bor. 

Uch turdagi robotlar mavjud:  

1.  Qat’iy dastur bilan ishlaydigan robotlar; 

2.  Odam (operator) boshqariladigan robotlar; 

---

3.  Sun’iy intellektli robotlar. 

Robotlarning  birinchi  turi  aniq  bir,  masalan,  yordamchi 

operatsiyani (jixozni yuklash, detalni olish) bajarish uchun qurilmaga 

kiritilgan  komondalarni  aniq  bajaradi.  Agar,  masalan  stanokkacha 

bo‘lgan  masofa  o‘zgartirilsa,  dasturni  o‘zgartirish  va  robotni  qayta 

“o‘qitish” zarur bo‘ladi. 

Robotlarning  ikkinchi  turi  komondalarni  operatordan  (masalan, 

radioaktiv moddalar bilan bog‘liq bo‘lgan operatsiyalarni bajarishda) 

oladi.  Robot  komandalarni  insondan  biotoklar  yordamida  oladi 

(bioximik robotlar). Lunoxod bioximik robotga misol bo‘la oladi. 

Robotlarning uchinchi turi sun’iy intellektli robotlar yoki integral 

robotlardir,  ular  katta  dasturlar  majmuiga  ega  bo‘lgan  EXM  bilan 

jihozlanadi.  Bu  qurilmalar  atrof-muhit  (tempuratura,  masofa,  relef 

shakl)  haqidagi  ma’lumotni  qabul  qilib,  uni  qurilmadagi  dasturlar 

majmuiga mavofiq qayta ishlaydi va tegishli qarorga keladi.  

Robotlarning muxim afzalligi shundaki, ularni tez qayta sozlash 

mumkin.