Kurs ishi mavzu: “ishlab chiqarishning muvozanat darajasini aniqlash usullari. Keynscha va klassik modellar” Ilmiy rahbari: dots. Tursunov A. M

Xn = g - m‘Y
Bu yerda :g – avtonom sof eksport; m‘ - importga chegaralangan moyillik; Y – daromad.
Importga chegaralangan moyillikimport xarajatlaridagi o`zgarish miqdorini bunga sabab bo`lgang` daromadlardagi o`zgarish miqdoriga bo`lib topiladi. m‘ = ΔM / ΔY;
Bu yyerda: ΔM - importga xarajatlarning o`zgarishi;
ΔY - daromadlarning o`zgarishi.
Yalpi daromadlarning oshishi bilan import ham oshadi. Chunki, bunda iste‘molchilar va investorlar ham milliy ham import mahsulotlarga bo`lgan xarajatlari miqdorini oshiradilar. Ayni paytda mamlakatning eksporti hajmi shu mamlakatdagi yalpi daromadlar (Y) miqdoriga bevosita bog`liq bo`lmaydi, balki tovar olib chiqib ketayotgan mamlakatning yalpi daromadlari o`zgarishiga bog`liq bo`ladi. Shuning uchun ham mamlakatdagi yalpi daromadlar (Y) o`zgarishi bilan sof eksport (Xp) o`rtasidagi bog`liqlik salbiydir va sof eksport funksiyasida minus ishorasi bilan belgilanadi.
Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modelini ko`rib chiqish jarayonini soddalashtirish uchun sof eksport miqdori yalpi daromadlar (Y) o`zgarishiga bog`liq emas deb olinadi. Shuning uchun sof eksport to`lig`icha avtonom xarajatlar miqdoriga qo`shiladi, ya‘ni avtonom xarajatlar (a + I + G +Xn) yig`indiga teng deb olinadi.
Rejalashtirilgan xarajatlar chizig`i haqiqiy va rejalashtirilgan xarajatlar birbiriga teng bo`lgan (Y=E) chiziqni qaysidir a nuqtada kesib o`tadi. Quyida keltirilgan 7.2-rasmda tovarlar va xizmatlar bozorida qisqa muddatli muvozanatga erishish mexanizmi tasvirlangan bo`lib, u ―Keyns xochi‖ nomini olgan. Y=E chiziqda haqiqiy investitsiyalar va jamg`armalar tengligi saqlanadi. a nuqtada esa daromadlar rejalashtirilgan xarajatlarga teng bo`ladi. Shuningdek, bu yerda rejalashtirilgan hamda haqiqiy investitsiyalarning o`zaro tengligiga erishiladi. Ya‘ni, makroiqtisodiy muvozanat ta‘minlanadi.
Agarda, ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi (Y1) uning muvozanat darajasi(Y0)dan ko`p bo`lsa, iste‘molchilar mahsulotlarni ishlab chiqaruvchilar taklif qilganga nisbatan kam sotib oladi (ADAS) ko`ramiz. Talabning oshishi esa firmalar zahirasining kamayishi hisobiga qondiriladi. Natijada, YaIM asta sekin Y2 dan Y0 ga qarab o`sadi va yana AD=AS tengligiga erishiladi. Bu esa ayni paytda E=Y va I=S ayniyatlarga erishilganligini anglatadi.