Kurs: I guruh(lar): Fan

Chayonlar janubiy mamlakatlarda keng tarqalgan. O`rta Osiyo hududida sariq chayon ko`p uchraydi. Uning yassi tanasi boshko`krak va qorin qismlariga bo`lingan. Boshining ustida bir juft yirikroq ko`zlari, ikki yonida esa besh juft mayda ko`zchalari bor. Ustki jag`lari o`rgimchaknikiga o`xshaydi, lekin oyoq paypaslagichlari qisqichga aylangan. Uzun qorin bo`limi keng oldingi va ingichka orqa qismlardan iborat. Qornining oxirgi bo`g`imida zahar bezi va nayzasi bor. Nayzaning uchiga zahar bezining yo`li ochiladi.
Chayoniar kunduzi toshlar ostida, devor va yerdagi kovaklarda yashirinib yotib, kechasi ovga chiqadi. Ular qornining ingichka qismini yuqori ko`tarib, tez yuguradi. Yoiida uchragan har xil bo`g`imoyoqlilar. asosan o`rgimchak va hasharotlami qisqichlari yordamida tutib olib, zaharli nayzasi yordamida o`ldiradi. Chayoniar 20 - 30 tagacha tirik bola tug`ib ko`payadi. Chayoniar zararkunanda hasharotlami qirib foyda keltiradi.
Kanalar - mayda o`rgimchaksimonlar. Tanasi yassi oval shaklda bo`g`imlarga bo`linmagan. Gavda bo`limlari qo`shilib ketgan. Tanasining oldingi uchida jag`lar va oyoq paypaslagichlari qo`shilishidan hosil bo`lgan sanchib so`ruvchi xartumchasi joylashgan. Ko`pchilik kanalar parazitlik qilib hayot kechiradi. Voyaga yetgan kanalar turli hayvonlar va odam tanasidan qon so`rib parazitlik qiladi. Mol kanasi it, qoramol va boshqa hayvonlar, shuningdek, odam qonini so`radi.
Kanalar hidni juda yaxshi sezadi, o`z xo`jayinlarini hidi orqali topib oladi. Kanalar qon so`rish bilan birga terlama, tulyaremiya va ensefalit kabi bir qancha og`ir kasalliklarni odamlarga yuqtirishi aniqlangan. Tabiatda bu kasalliklaming qo`zg`atuvchilari hisoblangan bakteriyalar va viruslar yovvoyi hayvonlarning tanasida yashaydi.
Parazit kanalar chorva mollariga va inson salomatligiga katta ziyon keltiradi. Kanalagan hayvonlar ozib ketadi, shu bilan birga ularning mahsuldorligi kamayadi. Parazit kanalardan saqlanish uchun molxonalami doimo ozoda tutish, hayvonlarni kanalardan tozalab turish zarur. Yaylovda yoki molxonalarda ishlagan kishilarning kiyim-boshlarini kanalardan tozalash, teriga yopishgan kanalami esa terib olib, o`ldirish lozim.