Kuchlanish kuchaytirgichlarini tekshirish usullari

2-rasm. Germetik kuchaytirgich.

bu yerda 1 – boshqaruvchi silfon, 2 – harakatlanuvchi egar, 3 – ta’minlash silfoni.

Ushbu konstruksiya kuchaytirgich liniyasiga o‘tish yo‘lini qayta yopgan holda ta’minlash liniyasini atmosfera bilan faqat boshqarish bosimi bo‘lmagandagina ulaydi. Boshqa istalgan holatda ishchi gaz atmosferaga chiqib ketmaydi. Ba’zan boshqarish signalini kamayishi chiqish signalining kuchayishiga olib keladigan reversiv kuchaytirgich ishlatiladi.
Avtomatika qurilmalari (sevroyuritmalar) ning ijro etuvchi elementlari rostlash yoki boshqarish organlariga kuch ta’sirini berish uchun mo‘ljallangan. Ijro etuvchi elementlar oddiy amallar (ochish – yopish)ini bajargani kabi murakkabroq – ko‘p pog‘onali yoki proporsional ko‘chish amallarini ham bajarishi mumkin.

Ijro elementlarining asosiy ko‘rsatkichlari - quvvat, tezlik va chiqishda kuchaytirishni oshirish bo‘yicha kuchaytirish koeffisienti, shuningdek, chiziqli va burchak ko‘chishi kattaliklari hisoblanadi. CHiqish zvenosining harakat turiga ko‘ra ijro mexanizmlari ilgarilanma – qaytma va aylanma harakat qiluvchilarga farqlanadi. Birinchisi bir tomonga, ikki tomonga harakatlanuvchi yuritmali (20.1 –rasm) va ko‘p aylanishli gidromotorlarga bo‘linadi.

Gidravlik va pnevmatik ijro mexanizmlari harakatlanish prinsipi (tamoyili) va

konstrukiv rasmiylashtirilishi bo‘yicha jiddiy (muhim) farqga ega emas. Biroq ishlash muhiti (suyuq va gaz holatdagi)ning turli xossalari sababli alohida qismlar bir qancha konstruktiv o‘ziga xosliklarga ega. Ishlash muhitidan kelib chiqib yuritmalarning detallari (korpus, porshnen, shtok, diafragma va boshqalar) uchun material tanlanadi, shuningdek, zich harakatlanuvchi detallar konstrkuktiv rasmiylashtiriladi. Ish muhit sifatida moy xizmat qiluvchi gidravlik ijro mexanizmlarida zichlashtirishga birikuvchi detallarga (plunjer va silindr) maxsus silliqlash ishlovlarini berish bilan erishiladi, kichik qovushqoklik havo muhitida ishlovchi pnevmatik ijro mexanizmlarida esa rezinali xalqalar yoki manjetalar ishlatiladi (biroq oxirgisi gidravlik yuritmalarda ham ishlatilishi mumkin).

14.1-rasm. Ijro mexanizmlari.

a – porshenli ikki tomonlama harakat; b – porshenli bir tomonlama harakat; v – membranali; g – membranali yuritmaning statik tavsifi.

Ikki tomonlama haraktlanuvchi porshenli ijro mexanizmlari 14. 1-rasm, a da

ko‘rsatilgan. u erda silindr ikki tomonga harakatlanuvchi porshenning harakati porshenga berilgan ishchi suyuqlik bosimining natijaviy kuchlari ostida amalga,

oshiriladi. Porshen o‘ng tomonga ko‘chishishi uchun

p₁F₁ ³ N + N_T + p₂F₂ (14.1)

bo‘lishi lozim, bu erda, R1 va R2 silindr bo‘shlig‘idagi ishchi suyuqlikning bosimi;

G‘1 va G‘2 porshenning silind bo‘shlig‘iga mos keluvchi yuzalari; N va Nishq htok 3 ga berilgan tashqi yuklanish va mexanizmdagi ishqalanish kuchlari. Porshenga rezinali va terili manjet qo‘llanilganda ikki tomonlama harakatlanuvchi ijro mexanizmlari uchun,
NT = NM + NC = p (DhpmT + d0l0k0) (14.2)

bu erda, D – silindirningdiametri; h – manjetaning balandligi; p – ishchi bo‘shliqdagi bosim; μishq –ishqalanish koeffisienti (U simon shevronli va chashkali manjetlar uchun; rezinadan bo‘lsa μishq = 0,01 va teridan

bo‘lsa μishq = 0,075); dsh – shtokning diametri; Ls – salnikli tiqmaning uzunligi; kishq – tiqmaning birlik yuzaga to‘g‘ri keluvchi ishqalinish koeffisienti Kishq=( 1 ÷ 1,5)105 Pa.

Bir tomonga harakatlanuvchi ijro mexanizmlari ikki tomonga harakatlanuvchilardan prujinalar 4 ning borligi bilan farq qiladi (14.1-rasm,b). Bu mexanizmlarda

p1F1 ³ N + NT + Nn (14.3)

bo‘lganda porshen o‘ng tomonga harakatlana boshlaydi, bu erda, N20. Prujinaning siqilish kuchlanishi.

Membranali ijro mexanizmlari (14.1,-rasm, v) shtokning ishchi ko‘chishi kata bo‘lmaganda qo‘llaniladi. Gidravlik va pnevmatik yuritmalarda asosan qattiq markaz 2 li membrana 1 lar ishlatiladi. Membranalarning elastik qismining kengligi odatda 0,1 D ga, ish yo‘lining kattaligi –(0,15÷0,20) D ga teng qilib qabul kilinadi.