Konfransinin

ƏDƏBİYYAT 

“Handbook  of  Meteorology”  Jacques  W.  Redway  Yellow, 

American Meteorological society 

“Basic Meteorology” A short course , Peter Fortune 

“Practical Meteorology” An Algebra-based Survey of 

Atmospheric Science Roland Stull  

 

 

MƏHSULUN TƏRKİBİNƏ OPTİK NƏZARƏT 

SİSTEMİNİN XARAKTERİSTİKALARININ 

YAXŞILAŞDIRILIMASI 

 

Magistr :                                                                Elmi rəhbər : 

İsgəndərova Solmaz Rəfail qızı                        Bəkirova L. R.                                      

II kurs A6327  

 

Məhsulun  tərkibini  analiz  etmək  üçün  müxtəlif 

metodlar mövcuddur. Bunlara  fiziki analiz metodları,  kimyəvi 

analiz metodları, fiziki-kimyəvi analiz  metodları daxildir 

Göstərdiyimiz  ilkin  analiz  metodu  məhsulun  ekspress 

---

272 

 

təyininin xaraktersitikasını verir və ona atom-emission-spektral 

analiz,  rentgenospektral  analiz,  atom-absorbision  analiz  və  s. 

aid  etmək  olar.  Fiziki  analiz  metodunun  üstün  cəhəti  sistemin 

fiziki-kimyəvi parametrlərinin ardıcıl olaraq ölçülməsidir. 

Kimyəvi analiz metodları analiz edilən məhsulun tərkib 

hissələrini  kəmiyyət  və  keyfiyyətcə  təyin  etməklə  sitemin 

istənilən    fiziki  xassəsinin  müşahidə  edilməsinə,  ölçülməsinə 

əsaslanır  və  ona  fotometrik,  kolorimetrik  ,titrimetrik, 

qravimetrik  analiz  metodu  və  s.  daxildir.  Kimyəvi  və  fiziki  

analiz  metodunun  mənfi  cəhəti  şüaların  bütün  növlərindən 

istifadə  olunmamasıdır.  Digər  qrup  analiz  metoduna  optiki 

analiz metodları, elektrokimyəvi analiz və s. göstərmək olar. 

Optik  analiz  metodları  ən  müasir  metodlardandır  və 

məhsulda  olan  elementlərin  keyfiyyət  və  miqdar  tərkib 

göstəricilərini  təyin  etməyə  imkan  verir.  Bu  metod  elmi 

araşdırmalarda,  bütün  sənaye  və  kosmik  tədqiqatlarda  istifadə 

olunan  spektroskopiyanın  ən  mühüm  hissəsidir.  Optik  analiz 

metodlarına

 

molekulyar-absorbsiya  spektral  analiz,  atom-

absorbsiya  spektroskopiya  üsulu,  refraktometrik  analiz, 

luminsens analiz və s göstərmək olar. 

Spektroskopiyanın üstünlükləri yerində diaqnostikadan, 

yəni  birbaşa  obyektin  "ətraf  mühitinə",  temassız  olaraq, 

uzaqdan,  obyektin  xüsusi  hazırlanmasından  ibarətdir.  Buna 

görə də, məsələn, astronomiyada geniş inkişaf etmişdir. 

Neftin  və  onun  məhsullarının  tərkib  analizində 

elektromaqnit 

şüaların  udulma  hadisəsinə    əsaslanan 

ultrabənövşəyi,  infraqırmızı   spektroskopiya   geniş  istifadə 

olunur.

 

Ultrabənövşəyi  spektroskopiyaya  nəzərən  infraqırmızı 

spektroskopiyanın  fərqi  molekulda  funksional  qrupların  və 

onların  bir-biri  ilə  əlaqəsinin   mövcud  olmasıdır. Bu  metodda 

---

273 

 

molekulların  bütövlükdə  quruluşu  haqqında  daha  geniş 

məlumatlar almağa imkan var.  

Metodun 

üstün 

cəhətləri: 

karbohidrogenlərin 

identifikasiyasında yüksək həssaslıq, dəqiqlik və sürətli analiz, 

eksperimental  metodikanın  və  apparaturanın  sadə  olması, 

tədqiqat  üçün  tələb  olunan  maddədən    minimum  istifadə 

etməyin  mümkün  olması  və  s.  Bu  metodun  çatışmayan  cəhəti 

bəzən  spektrlərin  üst-üstə  düşməsi  səbəbindən  analitik 

tədqiqatlarda istifadə imkanının məhdudlaşmasıdır. 

Optik analiz metodunda sərhədləri  200 nm-dan 40 000 

nm-a qədər

 olan 

"optik diapazondan" geniş istifadə edirlər.  

İdarəolunan  diapazonlu  optik  bloklar  əsasında 

məhsulun tərkibinə nəzarət sisteminin işləməsi az ölçmə kanalı 

ilə  işçi  diapazonda  daha  çox  informativ  verilənlərin  əldə 

olunmasına imkan verir. 

Ədəbiyyat 

1.  Г.Ф.Пругло, А.А.Комиссаренков, В.А.Фёдоров-Оптические методы 

анализа, 2014 

2.  M.R.Bayramov, M.M.Hacıyev, M.R.,Mirzəyeva, İ.Q.Məmmədov-Neft 

kimyası və neft-kimya sintezindən praktikum, 2007 

3.  R.Ə.Əliyeva, S.R.Hacıyeva, F.М.Çıraqov, Z.А.Məmmədov-Neft-kimya 

sənayesində istifadə olunan kimyəvi analiz metodları, 2012