Kochia scoparia

Ўрганилган ўсимликнинг феноспектори 2020)

Download 9,42 Mb. bet 12/15 Sana 25.02.2022 Hajmi 9,42 Mb. #273129

Bog'liq
Ислом 02.06.2021[1]

Bu sahifa navigatsiya:

• Тошкентшаҳри (ЎзМУ Ботаника боғи) ҳамдаФарғонавилояти (Олтиариқтумани) шароитидаўрганишларимизсолиштирматаҳлилинатижалари. (3-жадвал)
• Тажриба майдони шохланиши Бўйининг баландлиги
• IIIбоб. Олинган натижалар ва уларнинг тахлили. 3.1. Амалий тавсиялар
• 3.2. Ҳўжаликдаги аҳамияти.

Ўрганилган ўсимликнинг феноспектори 2020)

Ўсимлик номи

Тажриба майдони

март

апрел

май

июнь

июль

август

сентябрь

октябр

ноябр

Kochia Scoporia (L)

Фарғона вилояти (Олтиариқ тумани)

Вегетатция

Шохланиш

Ғунчалаш

Гуллаш

Уруғлаш

Бизнинг илмий кузатишларимиз Фарғона вилояти Олтиариқ туманида ҳамда Тошкент шаҳар ЎзМУ Ботаниқа боғида олиб борилди.

19-расм. Kochia scopariaўсимлигининг шохлаш даври.
Экиш тартиби: центабр октабр ойларида уруғи пишади баргларини орасида ҳам уруғлари бўлади. Уруғи кузда ноябр ойида ерга тушиши керак. Қишда ёмғир, қорларни тагида қолиб қишлаши керак. Эрта баҳорда ердан униб чиқади. Кўчатини ҳам экиш мумкин. Кўчат экиш тартби қуйидагича: селафан пакетча ёки кичик баклашка таг қисми кесиб уруғ экиш учун тайёрланиб олинади. Сўнг уларга тупроқ солиниб ноябр ойида уруғлар эқилади. Баҳорда керакли жойга баклашка ва селафан пакетчаларидан ажратилиб эқилади.



20-расм. Kochia scopariaўсимлигининг имотур даври гуллаб мевалаш жараёни.
Тошкент шаҳар ЎзМУ Ботаниқа боғида олиб борилган натижаларга кўра қуйидагилар кузатилди:
 кичигининг баландлиги 1 м 78 см, ён шохларининг сони 83 тагача;
 каттасининг баландлиги 2 м 44 см; ён шохларининг сони 76 тагача;
 уруғ ҳосилдорлиги 100 дона ажратиб олинган уруғ массаси 0.1 гр.ни ташқил қилди.
 ўқ илдиз тизими яхши ривожланган бўлиб, ер остига 45-50 см гача етиб борган (суғорилмаган шароитда).
Фарғона вилояти Олтиариқ туманида олиб борилган натижаларга кўра қуйидагилар кузатилди:
 кичигининг баландлиги 1 м 90 см, ён шохларининг сони 62 та гача;
 каттасининг баландлиги 2 м 70 см, ён шохларининг сони 94 тагача;
 уруғ ҳосилдорлиги 100 дона ажратиб олинган уруғ массаси 0.1 гр.ни ташқил қилди.
 ён илдиз тизими яхши ривожланган бўлиб, кўплаб ён шохлар ҳосил бўлган ва 25-30 см гача етиб борган. (суғорилган шароитда).

21-расм. Kochia scopariaўсимлигининг уруғ ҳосилдорлигини ўрганиш жараёни.

Тошкентшаҳри (ЎзМУ Ботаника боғи) ҳамдаФарғонавилояти (Олтиариқтумани) шароитидаўрганишларимизсолиштирматаҳлилинатижалари. (3-жадвал)

№	Тажриба майдони	шохланиши			Бўйининг баландлиги			илдизи
		юқори	ўрта	энг кам	юқори	ўрта	паст		илдиз тизими	узунлиги
1	Фарғонавилояти (Олтиариқтумани)	94	78	62	2,7	2,35	1,9		ён илдиз-лари яхши ривож-ланган	25-30 см
2	Тошкентшаҳри(ЎзМУ Ботаника боғи)	83	68	54	2,44	2,18	1,78		асосий илдизи яхши ривож-ланган	45-50 см

IIIбоб. Олинган натижалар ва уларнинг тахлили.
3.1. Амалий тавсиялар
Бурган супурги чорвачилик учун юқори озуқа берувчи ўсимлик бўлиб, уни агросенозларини ҳосил қилиш муҳим иқтисодий самара беради. Турли экологик муҳитларда кўпайтириш мумкин. Хаттоки ифлосланганган жойларда ҳам. Буни ўз кузатишларимиз натижасида ўрганганмиз ва автотранспортлар кўп тўхтаб турадиган светафор яқинида ҳамда автомобилларга ёқилғи қуйиш шахобчаларида ҳа ўсиб ривожланаётганини кузатганмиз.

22-расм. Kochia scopariaўсимлигини қуритиш жараёни.
Олинган натижалар бўйича биомасса хосилдорлиги 2 сотиҳ майдонда410 гр. ни ташқил қилди.

23-расм. Kochia scopariaўсимлигини сунъий агроэкотизмларда қуритиш жараёни.

24-расм. Kochia scoparia ўсимлигини тарозида тортиш жараёни.

Яъни у кенг экологик диапазонга мослашган ўсимлик ҳисобланади. Кузатишларимиз асосида қуйидагиларни таъкидлаш мумкин. Тошкент шаҳар вегетацияси:

Тошкент шаҳар ЎзМУ Ботаниқа боғида олиб борилган натижаларга кўра қуйидагилар кузатилди:

• 
  кичик бўйлигининг баландлиги 1 м 78 см, ён шохларининг сони 83 тагача;
  
• 
  катта бўйлигининг баландлиги 2 м 44 см; ён шохларининг сони 76 тагача;
  
• 
  уруғ ҳосилдорлиги 100 дона ажратиб олинган уруғ массаси 0.1 гр.ни ташқил қилди.
  
• 
  ўқ илдиз тизими яхши ривожланган бўлиб, ер остига 45-50 см гача етиб борган (суғорилмаган шароитда).
  

Фарғона вилояти вегетацияси:
Фарғона вилояти Олтиариқ туманида олиб борилган натижаларга кўра қуйидагилар кузатилди:

• 
  кичик бўйлигининг баландлиги 1 м 90 см, ён шохларининг сони 62 та гача;
  
• 
  катта бўйлигининг баландлиги 2 м 70 см, ён шохларининг сони 94 тагача;
  
• 
  уруғ ҳосилдорлиги 100 дона ажратиб олинган уруғ массаси 0.1 гр.ни ташқил қилди.
  
• 
  ён илдиз тизими яхши ривожланган бўлиб, кўплаб ён шохлар ҳосил бўлган ва 25-30 см гача етиб борган. (суғорилган шароитда).
  

25-расм. Kochia scopariaўсимлигини уруғлари.
3.2. Ҳўжаликдаги аҳамияти.
Kochia scoparia-бурган супурги чорва моллари учун озуқа сифатида ҳамда хўжалида турли мақсадларда фойдаланилади. Kochia scoparia -бурган супурги пичан ёки силос учун агар кесилган бўлса у 18 дан 26 гача (45,7-66 см) баландликда уруғ ҳосил қилишдан олдин кесилиши керак (Ундерсандер ва бошқалар, 1990). Суғориладиган ва уруғланган шароитда Kochia scoparia -бурган супургни йилига тўрт маротаба кесиш мумкн эди. (Фостер, 1980). Пичан етиштириш бўйича хисоботлар 1 тонна/акр (2,25 т/га) дан (Хансон, 1988), 11,5 тонна/акр (26 т/га) гача (Фостер, 1980) минтақа, намлик ва ўғитланиш даражасига қараб ўзгарган. Шунинг манзарали ўсимлик сифатида ҳам фойдаланиш мумкин.
26-расм. Kochia scopariaўсимлигининг манзара сифатида гултувакларга эқилган ҳолати.
Асосан Ғарб давлатларида манзарали ўсимлик сифатида етиштирилади. Баъзи ҳудудларда гултувакларда ҳам махсус парвариш қилинади.



27-расм. Kochia scopariaўсимлигининг манзара сифатида эқилган ҳолати.



28-расм. Kochia scopariaўсимлигининг гултувакларга жойланиши.
Kochia scopariaяъни маҳаллий тил билан айтганда ката супурги хўжаликда ем-ҳашак, манзарали ўсимликгина бўлиб қолмай, кўчаларни, ҳовли ва бошқа катта майдонларни супуриш учун ҳам фойдаланилади.
Шунингдек, Фарғона вилояти Боғдод туманида маҳаллий деҳқонлар томонидан супурги тайёрлаб сотиш учун ҳам сунъий агротизимлари яратилган. Бунинг учун ўсимлик октабр ойида ўриб олинади. Ҳамда маълум бир муддат ноябр ойигача ёки ўсимлик тўлиқ қуруқ бўлгунча сақланади ҳамда қуйидаги (5-расм) ҳолатга келтирилади. Бу босқични ўтганидан кейин ўсимлик қаттиқ новдалари бирлаштирилиб бойлаб чиқилади.

29-расм. Kochia scopariaўсимлигини қуритиш жараёни.

Download 9,42 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham: