Китобда даволанишнинг энг самарали усулларидан бири Тета Ҳеалинг

БИР ЁШДАН ИККИ ЁШГАЧА
Вақт ўтиши билан қизлар бир ёшга тўлганда, улар камроқ суҳбатдошга
айланишади ва баъзи ўғил болалардан янада чиройли бўлишади. Аммо кичкина
қизлар учун энг муҳими гаплашишдек туюлса-да, бу ҳар доим ҳам шундай эмас.
Бир йилдан икки ёшгача болаларга нисбатан - баъзида шундай дейилади:
"даҳшатли икки ёшли болалар". Тахминан бу ёшда болалар бурунларини мутлақо
ҳамма нарсага тиқадилар, ошхона анжомлари билан ўйнайдилар ва иложи борича
ҳаётий тажрибага эга бўладилар. Улар турли хил нарсаларга қанчалик кўп тегсалар
ва улар қанчалик кўп ҳис қилсалар, ҳаёт уларга шунчалик қувонч бахш этади. Агар
уларга қум ва лойда ўйнашга рухсат берилса, келажакда уларнинг болалигида
буни қилишга рухсат берилмаганларга қараганда соғлиғи яхши бўлади.
Болалар "даҳшатли икки ёш" га етишганда, улар аллақачон "йўқ" сўзини
тушунишлари керак. Бу жуда муҳим. Аммо, мен ҳеч қачон фарзандларимни
"даҳшатли икки ёшли" деб ўйламаганман. Мен уларни доим ажойиб болалар деб
ҳисоблардим !.
Икки йилгача бола инстинктга бўйсуниб яшайди: у йиғлайди - ва кейин
ота-онаси унга ғамхўрлик қилиш учун келишади. Бироқ, икки ёшга келиб, у бу
дунё ҳақида кўпроқ билишни бошлайди ва баъзи мустақилликни намойиш этади.
Бунинг сабаби, унинг мияси аввалгидан кўра тезроқ ривожланмоқда .
Янги асрнинг болалари икки ёшга тўлганда, улар аллақачон Яратувчи ва улар
билган нарсалар тўғрисида ҳикоялар айтиб беришни бошлашлари мумкин. Уларни
тингланг - баъзан улар сиз тасаввур қилганингиздан ҳам кўпроқ нарсани
билишади.
УЧ ЁШДАН 4 ЁШГАЧА
Уч ва тўрт ёшли болаларни ўқишга осон ўрганишади ва агар уларга вақт
ажратсангиз, уларнинг тушунишларидан ҳайратда қоласиз. Болаларнинг мияси
жуда тез ишлаётганлиги сабабли, улар таълим жараёни 30-40 дақиқадан кўп
бўлмаган кичик қисмларга бўлинганида ўрганишни яхши кўришади ..
У уч йилгача болалар осонгина чарчашади, кейин ғазабланиб, қичқиришади.
Фарзандларига ғазабланган ота-оналар жуда қизиқ, чунки улар шунчаки чарчаган.
Болалар чарчаганларида ҳар доим дам олиш имкониятига эга бўлишлари керак .
Туғилганидан бошлаб тўрт ёшгача боланинг миясида у катта бўлганидан икки
баравар кўпроқ нейронга эга. Учдан тўрт ёшгача болалар мия ривожланишининг

---

235
янги босқичига ўтишади. Бу уларга сохта мустақиллик туйғусини беради.
Тўсатдан улар сизнинг хатти-ҳаракатларингиз ҳақида ўйлай бошлайдилар ва сиз
айтган ҳамма нарсага шубҳа билан қарашади .
Бирор нарсани қилишга мажбурланганидан ғазабланган уч ёшли бола ва нима
қилиш кераклигини айтадиган тўрт ёшли бола - бу мутлақо нормал ривожланиш
босқичлари. Йўқ, болангиз ҳеч қандай даҳшатли эмас ва ҳеч қандай "муаммолар"
бўлмайди. Фақат сизнинг болангиз тўрт ёшда ва тўрт ёшли болалар талаб қилишни
бошлайдилар. Бир дақиқада улар сизни севишлари ва ўпишлари мумкин, ва
кейинги дақиқаларда сизни атрофингизга итаришга ҳаракат қилишади. Улар тўрт
ёшли кичик хўжайинлар. Гарчи баъзи болалар тўрт ёшга тўлгунга қадар ўзларини
шундай тутишни бошласалар ҳам, эҳтимол икки ойдан уч йилдан тўрт йилгача бир
ой бўлса ҳам, сиз ушбу даврга кирганингизда дарҳол тушунасиз. Сиз узоқ вақт
давомида ушлаб турган ва бешикда бўлган азиз бола тўсатдан кичкина одамга
айланади - талабчан, ҳамма нарсани биладиган ва сизни умуман тингламайди.
Бу даврда ота-оналар фарзандининг кичкина мўъжиза эканлигини
унутмасликлари керак. Фарзандингиз билан дўст бўлиш жуда муҳим, аммо айни
пайтда ота-онада қола олиш. Ота-она бўлиш дегани, фарзандингиз ҳар доим
қилаётган ишингизни ёқтиришини англатмайди. Ота-она бўлиш, бола ўсиб
улғайганда, унинг хавфсизлиги ҳақида гап кетганда эҳтиёт бўлишингиз керак.
Одатда, тахминан тўрт ёшда бола ота-онаси билан тортишишни бошлайди.
Кўпгина катталар буни манипуляция
дейди. Аммо, ёши улғайган сайин, бу
аллақачон музокара қилиш қобилияти деб номланади. Ушбу босқичда сиз болага
ҳал қилиниши мумкин бўлган муайян муаммолар ва тузилиши мумкин бўлган
баъзи битимлар мавжудлигини аниқ тушунтиришингиз керак. Болага "йўқ" сўзини
ўргатиш жуда муҳим, лекин агар сиз унга "йўқ" деб айтадиган бўлсангиз, у вояга
етганида у атрофидаги дунё билан қандай музокара қилишни билмайди .
Тўрт ёшли бола учун бундай хатти-ҳаракатларнинг табиийлигини билиш, хафа
бўлмасликка имкон беради. Айнан шу даврда болада серотонин ва норепинефрин
миқдори мувозанатга келади ва унинг кичик миялари тўлиқ қувват билан ишлай
бошлайди. Бу мутлақо нормал ҳолат. Фарзандингиз сизни севишда давом этмоқда
- ҳозиргина у кўпроқ мустақил бўлишни ўрганмоқда. Уч ва тўрт ёшли болалар
ҳақиқатан ҳам жуда қизиқарли мавжудотлардир .