Kirish. Elektrotexnika materiallarining klassifikatsiyasi


Metall va qotishmalarni xossalari



Download 329,92 Kb.
bet5/8
Sana22.02.2023
Hajmi329,92 Kb.
#913758
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Elektrotexnika materiallarining klassifikatsiyasi

Metall va qotishmalarni xossalari.

Metall va qotishmalardan tayyorlangan detallarni ishlatilishiga qarab, turlicha talablar qo`yiladi.Misol(kesuvchi asbob, elektir simlari va boshqalar )


Metallarni xossalarini quyidagi 4 gruppaga bo`lish mumkin:

  1. Fizik xossalar.

  2. Ximiyaviy xossalar.

  3. Mexanik xossalar.

  4. Texnologik xossalar.

Fizik xossalariga: metallarni rangi, solishtirma og`irligi, elektr o`tkazuvchanligi, magnitli xususiyati, issiqlik o`tkazuvchanligi, issiqdan kengayishi, issiqlik sig`imi va boshqalar.
Ximiyaviy xossalariga: metallni oksidlanishi, eruvchanligi, karroziyaga chidamliligi va boshqalar.
Mexanik xossalariga: metallni mustahkamligi, qattiqligi, egiluvchanligi, silliqligi va boshqalar kiradi.
Texnologik xossalariga: quyiluvchanligi, kesiluvchanligi payvandlanishligi, bolg`alanuvchanlik, toblanuvchanlik, oquvchanligi va boshqalar.
Metallarni rangi shaffof bo`lmaydi, har bir metal o`ziga xos yaltiroqlikka va rangga ega. Mis-qizil, rux-kulrang, temir-kumushsimon va xakozo.
Solishtirma og`irligi-moddani hajmi birligiga to`g`ri keladigan metallarni miqdori quyidagicha aniqlanadi

Hamma metallarni solishtirma og`irligi D. I. Mendeleyev davriy sistemasida berilgan.
Erish temperaturasi. Metalni batamom suyuq holga utadigan temperaturasi erish temperaturasi deb ataladi. Har qaysi metalni erish temperaturasi jadvallarda berilgan.
Issiqlik o`tkazuvchanlik. Metallarni qizdirganda yoki sovutganda o`zidan issiqlikni qanchalik tezlik bilan o`tkazishga aytiladi.
Issiqlik o`tkazuvchanligini taqqoslash uchun shartli belgilardan foydalaniladi. Metallarni issiqlik o`tkazuvchanligi koeffitsiyent bilan belgilanadi. Misol mis 0.9, alyuminiy 0.5, temir 0.15, simob 0.02 va xakozo.
Issiqlikdan kengayish. Ma'lumki issiqlikdan metallarni hajmi va o`lchamlari o`zgaradi.


Metall va qotishmalarning elektr o`tkazuvchanligi.

Metall va qotishmalarning elektr tokini o`tkazish darajasi ularning elektr o`tkazuvchanligi deb ataladi.


Elektr tokiga qarshilik ko`rsatish xossasi eng past bo`lgan metallarning elektr o`tkazuvchanligi eng yuqoridir.Demak metall va qotishmalarning elektr qarshiligiga qarab ularning elektr o`tkazuvchanligi haqida ma'lumot olish mumkin. Metall va qotishmalarning elektr qarshiligini xarakterlash uchun esa solishtirma elektr qarshiligidan foydalaniladi. Uzunligi 1 m va ko`ndalang kesim yuzi 1 mm2 bo`lgan simning qarshiligi uning solishtirma elektr qarshiligi deb ataladi va ( bilan belgilanadi. Solishtirma elektr qarshilik hisobida, SI da esa om m hisobida o`lchanadi va qo`yidagi formula bilan ifodalanadi:
Bu yerda r-metall va qotishmaning elektr qarshiligi; l-metall va qotishmalarning uzunligi;s-metall va qotishmalarning kundalang kesim yuzasi.
Metall va qotishmalarning elektr xossalarini xarakterlash uchun, ko`pincha solishtirma elektr qarshilikka teskari kattalikdan, ya'ni dan foydalaniladi.Bu kattalik solishtirma elektr o`tkazuvchanlik deb ataladi.
Texnikada ishlatiladigan metall va qotishmalarning elektr o`tkazuvchanligi va , demak elektr qarshiligi turlicha bo`ladi. Masalan, toza metallarning elektr o`tkazuvchanligi yuqori va elektr qarshiligi past, qotishmalarning esa elektr o`tkazuvchanligi past va elektr qarshiligi yuqori bo`ladi.Solishtirma elektr o`tkazuvchanligi yuqori metallardan elektr energiyasini olisdagi iste'molchilarga uzatish uchun simlar tayyorlanadi. Reostat, elektr lampalarning cho`g`lanma tolalari, elektr bilan qizdirish asboblarining elementlarini tayyorlash uchun solishtirma elektr qarshiligi eng katta bo`lgan qotishmalardan foydalaniladi.
Metallarni temperaturasi oshishi bilan elektr o`tkazuvchanligi kamayadi va aksincha. Metalni ayusolyut nol (-273) ga sovutilganda elektr qarshiligi nolga teng bo`ladi.



Download 329,92 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish