Жавоб [окоз

Кунгабоқар навлари. Кунгабоқар куяси ва шумғия (текинхўр ўсимлик кунгабоқар илдизида ривожланади ва унинг ҳосилдорлигини кескин пасайтиради) зарарлашига чидамли кунгабоқар навларини яратиш борасида олиб борилган илмий тадқиқотлар натижасида ян­ги кугабоқар навлари яратилди. Бу кунгабоқар навлари сермойлиги, зарарланишга чидамлилиги билан алоҳида ажралиб туради.
Кунгабоқар навлари тўғрисидаги маълумот билан 29-жадвалда танишишингиз мумкин.
Кунгабоқар уруғига қўйилган стандарт талаблари. Кунгабоқар уруғига бир хил стандарт шартлари қўйилган. Мазкур стандарт бў­йича кунгабоқар уруғи шакли, ҳажми, тўлиқлиги, мева қобиғининг қалинлигига кўра уч турга бўлинади: мойли, оралиқ, чақиладиган.
Юқоридаги турлар уруғ рангига қараб кичик турчаларга бўли­нади. Биринчи тур: кулранг ва қора, учинчи тур эса: кулранг қо­ра ва оқ. Ҳар бир тур уруғи синфли ва синфсизга ажратилади.
Синфларга ажратишда қуйидаги кўрсаткичлар асос қилиб олинади: ҳажмий оғирлик, намлик, мойли ва ифлослантирувчи аралашмалар.
Кунгабоқар уруғи сифат кўрсаткичларини аниқлашнинг ўзига хос хусусиятлари мавжуд. Масалан, ифлосланганлик одатдаги усул билан аниқлангандан кейин, асосий дондан 10 г миқдорда қўшимча ўлчанма олинади. Бу ўлчанма янчилади, қобиқсизлантирилади ва пуч мағзи, зарарланган уруғлар ажратилади. Ҳар бир ажратилган фракция ўлчанади ва 100 г ли ўлчанмадаги шу турдаги аралашма­ларга қўшилади ва унинг миқдори фоизда ифодаланади.
Махсар (сафлор). Махсар (Carthamus tinctorius) мураккабгулдошлар оиласига мансуб бир йиллик, серўт ўсимлик. Пояси 50 смдан 100 смгача ба­ландликда, тупгулли-кўпуруғли саватча. Меваси-узунчоқ шаклда­ги донача бўлиб, оқ рангли кунгабоқар уруғига ўхшайди, аммо ун­дан кичик (36- расм). Кўпинча ўтмас учида тукчалари бўла­ди. Уруғнинг мева қобиғи (ташқи пўст) жуда яхши ривожланган ва уруғ умумий вазнининг 40-60 %ни ташкил этади. Уруғ таркибида 25-33 % мой, 10-11% оқсил, 23-27 % углеводлар (клетчаткасиз), 32-36 % клетчатка, 2,7-3,5% минерал моддалар учрайди.
Махсар-қимматбаҳо мойли ўсимлик. Унинг уруғи таркибидан (арчилган уруғдан) олинган мой овқатга ва (арчилмаган уруғ­дан) техник мақсадлар учун ишлатилади. Гулларидаги бўёвчи модда-картамин мод­даси озиқ-овқат маҳсулотларини бўяшда қўлланилган.
Қурғокчиликка чидамли, экин майдонлари унча кўп эмас.