Жамиятдаги иқтисодий муаммолар ва уларни ҳал этишда Микроиқтисодиёт фанининг ўрни

C=W_*L+r_*K (1)

Демак, фирманинг ишчи кучига сарфи билан капиталга сарфи йиғиндиси унинг умумий харажати С га тенг.

K N1

C/r

KB B

KA A

KM М

- W/P N2

0 LM LB LA C/W L
12-расм. Изокоста чизиғи.
Чизмада А ва В учун C=W_*h_A+r_*K_A=W_*h_B+r_*K_B

L_М М нуқта учун W_*L_М+r_*K_М<С (2)

(1)-тенгламада К ни топамиз:

L K=C/r – (W/r) _* L (3)

Изокостанинг бурчак коэффиценти (-W/r)

К/L= - W/r

Агар фирма r нархда W/r бирлик капитал сотиб олиш учун бир бирлик меҳнат сарфидан воз кечса (W сўм иқтисод қилади), ишлаб чиқаришдаги умумий ҳаражат қиймати ўзгармайди.

Мисол. Иш ҳақи W=20 сўм, капитал ижара ҳақи 5 сўм бўлса

К/L=20/5=4 , К=4_* L .

Демак, фирма умумий харажатни ўзгартирмасдан бир бирлик меҳнати тўрт бирлик капитал билан алмаштириши мумкин.

Умумий маҳсулот – бу маълум вақт оралиғида жами ишлаб чиқилган маҳсулот.

Ўртача маҳсулот – умумий маҳсулотни ишлаб чиқариш учун сарфланган ўзгарувчан ишлаб чиқариш омиллари сарфига нисбати орқали аниқлаш мумкин:

AP =Q/F

АР- ўртача маҳсулот

Q – умумий меҳнат миқдори

F – сарфланган ресурслар.

Чекли маҳсулот – бу ўзгарувчан ресурслар комбинациясини кичик миқдорда қўшимча сарфи ҳисобидан умумий маҳсулотнинг ўсган қисмига айтилади. Масалан:

L – ўзгарса

MPL=Q/ L - меҳнатнинг чекли маҳсулдорлиги

К – ўзгарса

MPK= Q /К -капиталнинг чекли маҳсулдорлиги

L – бир бирлик қўшимча меҳнат сарфи;

К – бир бирлик қўшимча капитал сарфи;

Q – сарф ҳисобидан ишлаб чиқарилган қўшимча маҳсулот.

Чекли технологик алмаштириш нормаси: Изоквантанинг маълум нуқтасидаги бурчак коэффицент бир ишлаб чиқариш омили билан (К) бошқа бир омилини (L) техник алмаштириш қандай бўлаётганини кўрсатиб беради. Ушбу бурчак коэффицентининг абсолют қиймати технологик алмаштириш нормаси деб юритилади ва МРТS кўринишида белгиланади:

Изокванта чизиғи бўйича пастга ҳаракат қилганимизда МРТS қисқариб боради. Бу ҳар қандай омилдан фойдаланиш самарадорлигини чекланганлигини кўрсатади. Ишлаб чиқариш ҳажмини ошириш учун баланслашган ресурслар комбинациялари талаб қилинади.

МРТS МР_К ва МР_L билан боғлиқ.

MPL/MPK= -К/L=MPTS

Омиллар маҳсулдорлигининг камайиш қонуни.

Бу шуни кўрсатадики, бирор бир ишлаб чиқариш омилидан фойдаланиш ошиб борганда (бошқа омиллардан фойдаланиш ўзгармаганда), шундай бир нуқтага эришиладики, ушбу нуқтадан бошлаб қўшимча ишлатилган омил ишлаб чиқариш ҳажмини камайтиради. Агар биз ўзгарувчан омил сифатида меҳнат сарфини қарасак (капитал сарфи ўзгармаганда), меҳнат сарфини кичик миқдорга ошиши маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажмини анчагина оширади. Бошланғич даврда L ни ошиши К дан тўлиқроқ фойдаланиш имконини беради. Натижада чекли маҳсулдорлик, умумий ва ўртача маҳсулдорлик ошади.

3-жадвал

Омил маҳсулдорлигининг камайиш қонуни

K	L	Q	АР=Q/L	MPL = Q/L
15	0	0	-	-
15	1	12	12	12
15	2	32	16	20
15	3	60	20	28
15	4	80	20	20
15	5	95	19	15
15	6	108	18	13
15	7	112	16	4
15	8	112	14	0
15	9	108	12	-4
15	10	100	10	-8