Jahon siyosiy mafkuralari tarixi tayanch iboralar avangardizm

MELIORIZM  (lot.  melior  —eng  yaxshi)  —  falsa-fiy  yo’nalish;  maqsad  nuqgai 

nazaridan optimizm-ga yaqin turadi. 19 a.da ingliz adibasi J.Eliot va frantsuz fay.i J.Telli 

tomonidan  muomalaga  ki-ritilgan.  Mazkur  oqimning  vakillari  faqat  ki-shilarning 

individual  kamoloti  hamda  umumiy  ma’rifatni  yuqori  darajaga  ko’tarish  yo’li  b-ngina 

jamiyat  hayotini  va  butun  dunyoni  yaxshilash  hamda  mukammallashtirish  mumkin,  deb 

hisoblaganlar. 

MONIZM  --  falsafada  muayyan  ibtido  —  modtsiy  yoki  ruxiy  substantsiyani  e’tirof 

etish tamoyili. SHunga ko’ra, izchil materialistlar monistik ma-terialistlar, vdealistlar esa 

monistik  idealist-lar  deb  ataladilar.  Uning  ziddi  dualizm  deb  e’ti-rof  etiladi  (qarang: 

Dekart). 

MONOTEIZM  (yun.  monas—yakka,  theos—xudo)  -yakka  xudolik.  Dastlab  ruxlar, 

fetishlar,  totemlar  va  h.k.  larga  e’tiqod  va  sig’inish  ko’rinishida  bo’lgan  dinlar  kishilik 

jamiyati  tarixida  millatlar  shakl-lanayotgan  davrlarida  iloxlarga  sig’inish  ko’rini-shini  ola 

boshlagan. Dastlab tabiat va jamiyatda sodir bo’luvchi hodisalarning har biri o’z ilohlari 

tomonidan  boshqarishiga  ishonch-e’tiqod  vujudga  kelgan  (mas.,  qad.  yunonlarda, 

xindlarda va h.k.)-Keyinchalik barcha xudolarga xos bo’lgan xususiyat-lar yakka xudoga 

nisbat berila boshladi va natija- da yagona xudo yoki ilohga e’tiqod shakllandi 

---