J. X. Ishanov Irrigatsiya va suv muammolari ilmiy tadqiqot instituti doktoranti

Oriental Renaissance: Innovative, 

educational, natural and social sciences 

 

VOLUME 1 | ISSUE 7 

ISSN  2181-1784 

Scientific Journal Impact Factor                                                  SJIF 2021: 5.423 

 

 

208 

w

www.oriens.uz

 

August 

2021

 

 

maqsadida suv olish manbasining bosh qisimida suv loyqasini kamaytrish uchun, suv 

olish manbasning ya’niy kanal yoki ariqning bosh qismida shag‘al qum shag‘al filtiri 

urnatib xamda o‘rnatilgan filtirga ariq yoki kanaldan oqib kelayotgan suvning  tezligi 

suvni tozalanish jarayonida  sekinlashadi va natijada suv olish manbasi loyqaga to‘la 

boshlaydi,  loyqani  butun  suv  olish  manbasiga  cho‘ktirmasdan  shag‘al  qum  shag‘al  

filtirning ol’d qismida suv olish manbaiga moslashtirib xovuz (tindirgich) qlinib suv 

olish  manbaida  to‘planayotgan    loyqa  shu  xovuzga  to‘planadi.  Shag‘al  qum 

shag‘    filtiri  va  filtirning  ol’d  qismiga  hovuz  (tindirgich)  o‘rnatiladigan  bo‘lsa, 

suvning  loyqasini  asosiy  qismini  to‘sib  qolish  imkonini  yaratadi  va  suv  olish 

manbasidan kelayotgan loyqaning  asosiy qismi to‘sib  qolinidai xamda tindirgichga 

loyqa to‘planish kamayadi.Amudaryo daryosidan suv olayotgan yuqoridgi viloyatlar 

va  Qoraqalpog‘iston  Respulikasida  amalyotd  ko‘rdiki,  loyqa  suvning  loyqalik 

darajasini  kamaytrish  maqsadida  ikkita  xovuz  (tindirgich)  kavlanmoqda.  Bu 

tindirgilarning  vazifasi  shundan  iboratki, brinchi  xovuz    (tindirgich)  manbadan oqib 

kelayotgan  loyqa  suvning  loyqalik  darajasini  tindirib  ikkinchi  xovuz  (tindirgich)  ga 

o‘tkazadi  bu  xovuzda  xam  birinchi  xovuzda  to‘liq  tinmagan  loyqalar  ikkinchi 

xovuzda  tindiriladi  va  tomchilatib  sug‘orish  filtiriga  nasos  qurulmasi  orqali  so‘rib 

olinib  qumli  filtrga  uzatadi.  Yuqoridagi  shag‘al  qum  shag‘al  filtrini  suv  olish 

manbaining  bosh  qismida  o‘rnatadigan  bo‘lsak,  tomchilatib  sug‘orish  texnologiyasi 

uchun  loyqa  suvning  loyqasni  tindirish  maqsadida  ikkita  tindirgich  qurilayotgan 

bo‘lsa  shag‘al  qum  shag‘al  filtiri  o‘rnatilgandan  so‘ning  bitta  xovuz  qurush 

imkoniyati  yaratilishmumkin.Xovuz  (tindirgich)ni  4  hil  turi  mavjud  bo‘lib  bula 

quydagicha: 

1. beton yoki temir- biton qoplamali ko‘rsatkichi 0,08  

2. geomembran qoplamali (qalinligi ≥1mm) ko‘rsatkichi 0,05 

3. bir mavsumli plyonka bilan qoplangan ko‘rsatkichi 0,02 

4. qoplamasiz ko‘rsatkichi 0,01 [3]. 

Natijada 

o‘rnatilayotgan 

tomchilatib 

sug‘orish 

texnologiyasi 

 

xovuz 

(tindirgich)vigitatsiya  davri  tugagandan  keyin 

qo‘l  kuchi  yordamida  tozalab  tundirgichni 

foydalanish  muddatni uzaytrish  imkonini beradi. 

Hamdaloyqa  kamaygandan  so‘ng,  tomchilatib  

sug‘orish  tizimini  nasos  qurulmasining  chiqish 

qisimi    bilan  magistral quvur  orasida  joylashgan 

filtor qurilmasi ishlash muddati uzaytiriladi.  

---