Иқтисодий билимдонлик,мушоҳадалилик ва онглилик

Савдо баланси —экспорт ва импорт ўртасидаги нисбат тавсифи; у
чегарадан ўтган товарлар ҳисобини юритишга асосланган мувозанатни
ифодалайди.
Сифат—молнииг истеъмолга яроқлилигини белгилайдиган
хусусиятлари йиғиндиси. Томонлар олди-берди бўиича тузилаётган
шартномада молнинг сифат кўрсаткичлари ҳақида ҳам келишиб оладилар.
Шартномада мол сифатини текшириш йўллари, унинг сифатига гувоҳлик
берувчи ҳужжатнинг бўлиши, молларни сифат кўрсаткичларига кўра қабул
қилиб олиш шартлари талаб қилинади.
Сальдо — муайян вақт оралиғидаги пул тушумлари ва сарфиёт
ўртасидаги фарқ; ҳисобиёт ҳисобида дебет ва кредит ҳисобварағи жамланма
миқдори бўйича, шунингдек, актив ва пассив бўйича пул миқдорининг фарқи
сальдо ҳисобланади.
Солиқлар-қонунчилик ҳужжатларида белгиланган тартиблар ва
шартларга тўғри келадиган миқдорда бюджет фондларга тўланадиган
мажбурий тўловлар. Солиқ тўловчилар ҳуқуқий ва жисмоний шахслар
бўдиши мумкин. Солиқлар умумдавлат масалалари ва ижтимоий
дастурларни ҳал қилиш мақсадида ундириб олинади.
Фойда — (даромад) солиғи, жисмоний шахсларнинг даромадидан
олинадиган солиқ, қўшилган қиймат солиғи, акциз солиғи, ер солиғи, мулк
солиғи, транспорт воситалари эгаларидан олинадиган солиқ ва бошқа
солиқлар амалда қўлланилади. Солиқлар икки муҳим йўналиш, яъни
бюджетни тўлдириш (фискаль) ва иқтисодий вазифаларни амалга оширади.
Таннарх — маҳсулотни сотиб олиш баҳоси ва уни олиб келиш билан
боғлиқ харажатлар йиғиндиси.
Товар биржаси. Ўз —ўзини маблағ билан таъминлаш асосида: 1.Савдо битимларини тузиш учун воситачилик хизматини бажарувчи. 2.Савдо
жараёнларини тартибга солувчи, товарлар савдосини ташкил қилувчи ва
савдо мунозараларини ҳал қилувчи. З.Нарх ўзгаришига таъсир қилувчи
маълумотларни йиғиш, уларни чоп этиш, ишлаб чиқариш ва бошқа омилларни ўрганувчи ташкилот. Товар биржасида товар ва уни етказиб
бериш шартномаси битим предмети ҳисобланади.
Фонд биржаси. Қимматбаҳо қоғоз (акция, облигация)лар савдо —
сотиғини доимий амалга оширадиган ва бошқариладиган бозор. Қимматбаҳо
қоғозлар курси талаб ва таклифларга бевосита боглиқдир. Бу эса ўз
навбатида қимматбаҳо қоғозлар учун олинадиган даромад (дивиденд ёки
фоиз) миқдорининг ўзгаришига олиб келади.
Экспорт —четга мол чиқариш. Маҳсулот турлари ва ҳудудий белгилар
бўйича махсус билимларни талаб қиладиган чет эл бозорида эркин сотишни
ташкил қилиш фаолияти; моллар, хизматлар, хизматлар ва капитални чет эл
бозорига чиқариб сотиш.
Эмбарго- мамлакат ташқарисига мол, олтин, валюта ва бошқаларни
чиқариш ёки киритишни таъқиқлаб қўйиш, чет мамлакатга қарашли кемалар,
юклар ва жиҳозларни ушлаб қолиш. Мамлакатдан айрим мол ва
маҳсулотларни олиб чиқиб кетишга қарши эмбарго жорий этилади.