Islohot deb ataladigan ko’p qirrali va o’ta murakkab jarayon ijtimoiy- siyosiy hayotimizning, shubhasiz, barcha jabhalarini qamrab oladi



Download 244,38 Kb.
Pdf ko'rish
bet12/15
Sana21.01.2022
Hajmi244,38 Kb.
#398354
TuriDərs
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
Bog'liq
usbuliy me\'yorlar haqida

Sh u m u a l l i f.

 Olmosh


stilistikasiga oid ayrim mulohazalar// O’zbek tili stilistikasidan kuzatishlar. –Samarqand, 1981, 4-21-


1/10/22, 10:03 PM

R ye j a - Islohot deb ataladigan ko’p qirrali va o’ta murakkab jarayon ijtimoiy-siyosiy hayotimizning, shubhasiz,...

https://muhaz.org/islohot-deb-ataladigan-kop-qirrali-va-ota-murakkab-jarayon-ijt.html?page=5

17/22


betlar). Masalan, sifatdagi 

–lik

 qo’shimchasining –



liq, -lig’, -luq, -lug’

 kabi shakllari (



Shohigul ermas

bu o’ t l u g’ yuzlaring hijronida. 

E.Vohidov) ajralib turadi; 



charog’on, shodon, za’faron 

kabi so’zlar

tarkibidagi 

–on; chirkin, otashin 

kabi so’zlardagi 



–in

 affikslarida badiiy uslubga xos chegaralanganlik

seziladi (

So’ng bu iflos zafardan Ular shodon yurdilar. Olamda mard yo’q ekan. Bizlar mardmiz

dedilar.

 O.Matjon).

Olmoshlarning uslubiy chegaralanishlari badiiy adabiyotda sezilarli o’rin tutadi. Kishilik olmoshlarini

olaylik. 



Men, biz, sen, siz, ular 

singari olmoshlarning biri o’rnida ikkinchisi, ya’ni 



men

 o’rnida 



biz 

(

-



Ma, ich, amir, -dedi va kuldi. –Bilib qo’y, b i z d a y amirul-mo’min qo’lidan yolg’iz sen may ichursen.

O.Yoqubov), 



men

 o’rnida 



sen

 (..


Bilmaydikim… yo’q, to’xta Muhammad Tarag’ay! Nechun s ye n

shahzodadan ranjiysen.

 O.Yoqubov), 



siz

 o’rnida 



sen

 (

Izn ayla! Ona. Darig’ tutma lutfingni, Avval



shuki, s ye n g a qalqon bo’la olmagan Bizni - noshud farzandlarni afu etgaysen.

 E.Samandar)

qo’llanishi bu uslub uchun me’yor sanaladi.

Fe’lda badiiy uslubga xos belgilar sifatida quyidagilarni ko’rsatish mumkin: 



Emoq-ermoq 

(

Kecha



ustod chaqirtirgan e r k a n.

 O.Yoqubov), 



kan-kin

 ( 


B o’ l g a n m i k i n yer uzra bir ko’z Ko’rmak

uchun seni osmonda.

 H.Olimjon), 



-gin/-gil/-g’il

 ( 


Q o’ y g i l u kunlarni eslatma menga.

 A.Oripov;



Lekin hazar q i l m a g’ i l.

 O.Yoqubov), 



-sin/-sun

 (

Jonlar sening yuzginangdan a y l a n s u n.

 Fitrat)

kabilar.


Uslub talabi bilan o’zaro o’rin almashishlarni mayl va nisbat kategoriyalari misolida ham kuzatamiz.

Masalan, shart mayli - aniqlik mayli: 



Terimchi chevarlar etaklab qoplab Tog’day xirmonlarga keltirib

t o’ k s a, Men behad sevaman 

(Zulfiya). Yoki aksincha: 



Men 

hayot e k a n m a n

, hayotsan sen ham

(Zulfiya). Buyruq mayli - shart mayli: 



Boysunqur mirzo z o’ r a v o n l i k q i l s i n ! Men

mo’minlarcha bosh egib elchi yuboray!

 (O.Yoqubov), buyruq-istak mayli – aniqlik mayli (



Qayga b o

r s i n taqdirdan qochib? 

(Zulfiya).

Mayl shakllarining bu tarzda qo’llanilishi ilmiy va rasmiy uslublarda chegaralangan. Ularda fe’llar

asosan aniqlik mayli shaklida bo’ladi.

Badiiy uslubda fe’lning barcha nisbat shakllari ishlatiladi. Ammo aniq nisbatdagi fe’llar birmuncha

faol. Ilmiy nutqda esa, aksincha, fe’llar asosan majhul nisbatda qo’llaniladi.

Badiiy asar bayonida zamon shakllarining barchasi ishtirok etadi. Lekin odatda badiiy asarlarda bo’lib

o’tgan voqyealarning hikoya qilinishi tufayli unda fe’lning o’tgan zamon shakllari mahsuldor

hisoblanadi. Shu bilan birga, tasvirdagi keng ko’lamlilik muallif tilida hozirgi va kelasi zamon

shakllarining ishlatilishini ham taqozo qiladi (




Download 244,38 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish