Iqtisodiyot va menejment

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS

TA’LIM VAZIRLIGI
NAVOIY DAVLAT KONCHILIK INSTITUTI
KIMYO-METALLURGIYA fakulteti
“IQTISODIYOT VA MENEJMENT” KAFEDRASI
“MAKROIQTISODIYOT”

fanidan
K U R S I S h I
Mavzu: Ishsizlik tushunchasi va ishsizlik darajasining oʻlchanishi
Bajardi: _______ 21"A"s-19 iqtisodiyot guruhi talabasi
MA’RPOVA MUXLISA

(imzo)

Kurs ishi himoya qilingan sana “____” __________2021 y.
Baho “_____” ___________


Ilmiy rahbar: __________ ____________________

(imzo) (ismi sharifi)

Komissiya a’zolari: __________ ____________________

(imzo) (ismi sharifi)

__________ ____________________

(imzo) (ismi sharifi)

Navoiy 2021

MAVZU: Ishsizlik tushunchasi va ishsizlik darajasining oʻlchanishi

REJA:

1. Aholining asosiy toifalari

2. Ishsizlikning sabablari va turlari

3. Ishsizlikning oqibatlari

4. Ishsizlikka qarshi davlat siyosati

5. Ishsizlik darajasining oʻlchanishi
Aholining asosiy toifalari

Makroiqtisodiy beqarorlikni tavsiflovchi va rivojlanishning tsiklik xarakteriga ega bo'lgan muhim hodisa ishsizlikdir. Ishsizlar kimligini aniqlash uchun mamlakat aholisining asosiy toifalarini hisobga olish kerak.

Mamlakat aholisi (aholi - POP) makroiqtisodiy nuqtai nazardan ikki guruhga bo'linadi: ishchi kuchiga (L) kiradi va ishchi kuchiga kiritilmagan (ishchi bo'lmaganlar - NL): POP = L + NL.

"Ishchi bo'lmaganlar" toifasiga ijtimoiy ishlab chiqarishda ishlamaydigan va ishga kirishga intilmaydigan odamlar kiradi. Quyidagi aholi guruhlari avtomatik ravishda ushbu toifaga kiradi: 16 yoshgacha bo'lgan bolalar; qamoqxonalarda jazoni o'tayotgan shaxslar; ruhiy kasalliklar shifoxonalarida bo'lganlar va nogironlar. (Bu toifadagi odamlar "institutsional populyatsiyalar" deb ataladi, chunki ular davlat institutlari tomonidan qo'llab -quvvatlanadi.) Bundan tashqari, ishchi kuchiga kirmagan kishilar toifasiga, asosan, ishlay oladigan, lekin buni har xil ish bilan shug'ullanmaydigan odamlar kiradi. sabablar, ya'ni. ishlashni xohlamaydigan yoki qilolmaydigan va ish izlamaydiganlar: kunduzgi talabalar (chunki ular o'qishlari kerak); nafaqaga chiqqan (chunki ular allaqachon o'z ishlarini qilishgan); uy bekalari (chunki ular to'la -to'kis ishlasalar ham, ular ijtimoiy ishlab chiqarishda ishlamaydilar va mehnatlari uchun haq olmaydilar); adashganlar (chunki ular ishlashni xohlamaydilar); ish qidirishni to'xtatgan odamlar (ish qidirish, lekin uni topishga umidsiz va shuning uchun ishchi kuchini tashlab ketishgan).

"Ishchi kuchi" toifasiga ishlay oladigan, ishlashni xohlaydigan va faol ish qidirayotgan odamlar kiradi. Bular. Bular allaqachon ijtimoiy ishlab chiqarishda ishlagan yoki ishsiz, lekin uni topish uchun alohida harakat qilayotgan odamlardir. Shunday qilib, umumiy ishchi kuchi ikki qismga bo'linadi:

band - E - ya'ni Ishga ega bo'lish va bu odam to'liq yoki yarim vaqtda, to'liq yoki yarim vaqtda ishlaganligi muhim emas. Agar kishi quyidagi sabablarga ko'ra ishlamasa, ish bilan band hisoblanadi: a) ta'tilda; b) kasal; v) ish tashlash va d) ob -havo yomonligi sababli;

ishsiz (U) - ya'ni. ish yo'q, lekin uni faol qidirish. Ish qidirish - ishsizlarni ishchi kuchiga kirmagan odamlardan ajratib turadigan asosiy mezon.

Shunday qilib, umumiy ishchi kuchi teng: L = E + U.

(Shu bilan birga, muddatli harbiy xizmatda bo'lgan harbiy xizmatchilar, rasmiy ravishda ish bilan band bo'lganlarga murojaat qilsalar ham, odatda ishsizlik darajasi indikatorini hisoblashda hisobga olinmaydi. jami ishchi kuchi. Odatda bu ko'rsatkich (agar aniq ko'rsatilmagan bo'lsa) faqat iqtisodiyotning fuqarolik sektori uchun hisoblanadi.)

Bandlik va ishsizlik, ishchi kuchi va ishchi kuchi bo'lmagan ko'rsatkichlar oqimlar ko'rsatkichidir. Harakatlar doimo "band bo'lganlar", "ishsizlar" va "ishchi kuchiga kiritilmaganlar" toifalari o'rtasida sodir bo'ladi (1. -rasm). Ish bilan bandlarning bir qismi ishsiz qoladi va ishsiz qoladi. Ishsizlarning bir qismi ishga joylashish orqali ish topadi. Ish bilan bandlarning ba'zilari o'z ishlarini tashlab, iqtisodiyotning davlat sektorini tark etishadi (masalan, nafaqaga chiqish yoki uy bekasi bo'lish), va ishsizlarning bir qismi umidsizlikka tushib, ish qidirishni to'xtatadi, bu esa o'z ichiga kirmaganlar sonini ko'paytiradi. ishchi kuchida. Shu bilan birga, ijtimoiy ishlab chiqarishda ishlamaydigan ba'zi odamlar faol ish qidirishni boshlaydilar. ishsiz ayollar; oliy o'quv yurtlarini bitirgan talabalar; o'zlariga kelgan sayohatchilar). Qoida tariqasida, barqaror iqtisodiyot sharoitida, ishsiz qolganlar soni, uni faol qidirayotganlar soniga teng.

Ishsizlikning asosiy ko'rsatkichi - ishsizlik darajasi. Ishsizlik darajasi (ishsizlik darajasi - u) - ishsizlar sonining umumiy ishchi kuchiga nisbati (band bo'lganlar va ishsizlar yig'indisi), foiz bilan ifodalanadi: u = U / L * 100% yoki u = U / (E + U) * 100%.

Boshqa muhim ko'rsatkich ishchi kuchi statistikasi - bu ishchi kuchining ishtirok etish darajasi, bu ishchi kuchining kattalar umumiy soniga nisbati, foiz bilan ifodalanadi:

ishchi kuchining ishtirok darajasi = ishchi kuchi / kattalar aholisi