Iqtisod-moliya

Sochni parvarishlash. Soch odamni tashqi muhitning zarar-
li ta’siri - issiq, sovuqdan, changdan, shamoldan himoya qila-
di. Bundan tashqari soch odam ko‘rki hamdir. Boshni odatda 
hafta da bir marta, soch juda yog‘li bo‘lsa, tez-tez yuvib turish 
lozim. Sochni sovuq suvda yuvganda, suv tarkibidagi Ca, 
Mg tuzlari sochga yopishib qoladi va yog‘ bezlari teshigini 
bekitib, sochni yog‘sizlanishiga olib keladi. Shu boisdan 
sochni faqat qaynatilgan suvda yuvish kerak. Bunda bosh 
yaxshi sovunlanadi, sovun qolmasligi uchun boshga ko‘proq 
suv quyiladi va chayiladi. Sovunning sochga zararli ta’sirinini 
kamaytirish uchun sochni sovunli suvda yuvish tavsiya etiladi. 
Boshni soch to‘kiladi deb, qo‘rqmasdan yaxshilab ishqalab 
yuvish kerak, yuvilgandan keyin sochni uy haroratida quritish 
lozim. Yog‘ bezlari ishini yaxshilash uchun soclini haftada 2-3 
marta yuvish ham mumkin. Paxtani taroqqa ildirib, uni spirtga 
botirib olib tarash yoki sirka kislotasining 0,5 % li eritmasiga 
yoki limon kislotasining 1:1000 eritmasiga chayqab olish 
sochdagi ishqoriy muhitni yo‘qotib, tabiiy kislotali muhit 
yaratadi. Sochga qadimdan ishlatilib kelingan yog‘i olinmagan 
yangi sutdan uy sharoitida tayyorlangan qatiqni surtish ayniqsa, 
juda foydalidir. Buning uchun yangi ivitilgan qatiqdan sochga 
surtib chiqiladi. Keyin aylanma harakat qilib, bosh ishqalanadi. 
So‘ngra sellofan bilan o‘rab, oradan 20 - 30 daqiqa o‘tgach, 
odatdagidek yaxshilab yuviladi. Bu maqsad uchun kefirdan 
foydalanish yaramaydi. Yangi tayyorlangan qatiq bosh terisiga 
so‘rilib, oziq beradi, soch o‘sisliini yaxshilaydi. Shu boisdan 
soch larini uy qatig‘i bilan muntazam ravishda yuvadigan ma-
halliy millat vakillarining sochlari ular keksayguncha o‘zi ning 

---

45
chiroyi va miqdorini saqlab qoladi. Sochning o‘sishi ga yomon 
ta’sir ko‘rsatuvchi odat, bu sochni jingalak qilish maq sa di da 
burashdir. Soch buralganda yoriladi va sinadi. Soch foliku la-
larining qon bilаn ta’minlanishi yomonlashadi. Soch to‘kila 
boshlaydi. Kimyoviy tarkibiga tioglikol va novshadil spirti 
kira digan, sochni jingalak qiluvchi moddalar ham sochning 
to‘kilishiga sabab bo‘ladi. Yog‘li seborreya kasalligi sababli 
sochning to‘kilishi bosh qichishi, qazg‘oqning paydo bo‘lishi 
va boshqalar yuzaga keldi.
Buning oldini olish uchun quyidagi usullar tavsiya etiladi:
•  2-3  oyda  bir  marta  bosh  yuvishdan  oldin  sochga  va 
bosh terisiga yangi tuxum sarig‘ini (2-3 ta tuxumdan ajratib 
olib) qaynatib sovutilgan suvda yaxsliilab aralashtirib, soch 
va bosh terisiga sal ishqalab surtiladi. So‘ngra boshga havo 
o‘tkazmaydigan ro‘molni 30 - 40 daqiqaga o‘raladi, keyin esa 
yuviladi;
• o‘rtacha kattalikdagi 1 dona limon suvi, 1 osh qoshiq 
kanakunjut moyi va 1 dona tuxum sarig‘i aralashmasi ham xuddi 
shunday ta’sirga ega;
• bosh terisi maxsus uchi o‘tmas cho‘tka yoki tishi siyrak 
taroq bilan teriga sal bosib, 7-10 daqiqa davomida taraladi;
• sochni ultrabinafsha nurlar bilan 1-2 marta 4-5 seans 
nurlatish;