Intellektual tizimlar haqida umumiy ma’lumot. Informatsion Intelektual tizimning iqtisodiyotdagi vazifalari. Ekspert tizimlari tarkibi. Bilimlar bazasi

IIT klassifikatsiyasi.
Yuqorida keltirilganlar asosida intellektual tizimlar quyidagi xarakterli xususiyatlarga egadirlar:
1. Kommunikativ imkoniyatini rivojlantirish.
2. Murakkab va yetarli darajada formallashtirilmagan masalalarni yechish bilimiga ega bo‘lish.
3. O‘zini - o‘zi o‘qitib rivojlanish qobiliyatiga ega bo‘lish. Kommunikativ imkoniyatlar quyidagilardan iborat: 1. Intellektual ma’lumotlar ombori (IMO): 2. Tabiiy til interfeys tizimi (TTIT); 3. Gipermatnli tizimlar (GT); 4. Konten tizimi (KT): 5. Kognativ grafiklar tizimi (KGT). 1. Intellektual ma’lumotlar ombori - oddiy ma’lumotlar omboridan farqi tushgan so‘rovlarni aniqlab, o‘zida kerakli ma’lumotlar bo‘lmasa, u holda boshqa omborlarga murojaat etib, javob bera olishi hisoblanadi. Masalan, sohaviy narhi yuqori bo‘lgan mahsulotlar ro‘yxatinini chiqarib berish. 2. Tabiiy til interfeys tizimi - mashinaga bilimlarni tabiiy til ko‘rinishida yetkazib berish hisoblanadi. Bu jarayon yozilgan so‘zlarni lug‘at va sintaksis qoidalari asosida tekshirib aniqlab beradi. Bunday interfeyslar (moslashtiruvchilar) ma’lumotlar omboriga murojaatini hamda boshqaruv tizimlarda ovoz komandalarini yengillashtirib berish. 3. Gipermatnli tizimlar - ma’lumotlar omborida kalitli so‘zlar yordamida matnli axborotlarni qidirish uchun ishlatilish. 10 4. Kognitiv grafik tizimi - foydalanuvchilarni IIT bilan bog‘lanishda grafik ko‘rinishdagi ma’lumotlar bilan ishlash. Masalalarni yechish turi bo‘yicha: - Ekspert tizimlari; - Sinflangan (klassifikatsiyalangan) tizimlar; - Oldindan aniqlovchi tizimlar; - Transformatsiyalovchi tizimlar; - Ko‘p agentli tizimlar. O‘zi o‘rganish qobiliyatiga binoan: - Induktiv tizimlar; - Neyronli tizimlar; - Da’volarga asoslangan tizimlar; - Ma’lumotlarni saqlanish joyi. 1.4. Intellektual informatsion tizimlar arxitekturasi. Intellektual informatsion tizimlar arxitekturasi quyidagi 1- rasmda keltirilgan. Foydalanuvchi Bilim Ekspert muxandisi MO Tabiiy til interfeysi Bilim Olish tizimi Ekspert bilim Fundamen tal bilim Bilimni interpretatsi yalash tizimi Javobni Tushuntirib Beradigan tizim