Инсон психик тараққиётини тушунтиришга асосий назарий ёндашувлар Уразбаева Д. А

Америкалик экопсихолог Дж. Гибсон болаларга эгоцентризм мавжудлиги ҳақида фараз олға сурилишини кескин рад этган, у болаларда ва катталарда идрок этишни тадқиқ этиб, «бошқа кишининг ҳолатига тушиб кўра олиш» қобилияти (яъни децентрация қобилияти) болаларга деярли катталар билан баравар даражада хослигини аниқлади.

• Америкалик экопсихолог Дж. Гибсон болаларга эгоцентризм мавжудлиги ҳақида фараз олға сурилишини кескин рад этган, у болаларда ва катталарда идрок этишни тадқиқ этиб, «бошқа кишининг ҳолатига тушиб кўра олиш» қобилияти (яъни децентрация қобилияти) болаларга деярли катталар билан баравар даражада хослигини аниқлади.

Ижтимоийлашувни ўрганишда “субъект – объект” ёндашуви.

• Бу ёъналиш асосчиларидан бири ХИХ – аср охирларида яшаган француз социологи Эмил Дюркгеймдир.
• Дюркгеймнинг фикрича, жамият – унинг аъзолари ўртасида бир хиллик бўлсагина яшаб қолиши мумкин. Тарбия мана шу бир хилликни шакллантиради ва ўрнатади.
• Дюркгейм фикрига кўра, ижтимоийлик индивиднинг ажралган коллектив онги сифатида эмас, балки индивидларнинг бир-бирига қаратилган хатти-ҳаракати, интеракцияси сифатида мавжуд бўлади. Инсон табиати айни бир пайтда ҳам индивидуал, ҳам ижтимоийдир.

Ижтимоий ўқитиш назариясининг эволюцияси

• Биринчи авлод (ХХасрнинг 30-60 йиллари) – Н.Миллер, Д.Доллард, Р.Сирс, Б.Уовайтинг, Б.Скиннер бу тадқиқотчиларни хали бехивиоризм ҳам ижтимоий ўқитиш назариясига киритадилар)
• Иккинчи авлод (60-70 йил) – А.Бандура, Р.Уотерс, С.Бижу, Дж. Гевирт ва бошқалар.
• Учинчи авлод (70-йилдан бошлаб) В.Хартуп, Э.Маккоби, Дж.Аронфрид, У. Бранфенбренер ва бошқалар.

Н.Миллер ва Д.Доллард ижтимоий ўқитиш йўналишининг биринчи намоёндалари бўлиб, бехивиорал ўқитишнинг асосий тамойилларини психоаналитик назариянинг баъзи ҳолат ва ғоялари билан тўлдиришга ҳаракат қилганлар.

• Н.Миллер ва Д.Доллард ижтимоий ўқитиш йўналишининг биринчи намоёндалари бўлиб, бехивиорал ўқитишнинг асосий тамойилларини психоаналитик назариянинг баъзи ҳолат ва ғоялари билан тўлдиришга ҳаракат қилганлар.