Ingenerlik geodeziyasi

  
3.4. TEODOLITLARNING TUZILISHI VA ULARNI TEKSHIRISH. REJA  
1.  Teodolitlar va ularning tuzilishi.  
2.  Teodolitlarni tekshirish va sozlash.  
  
3.4.1. Teodolitlar va ularning tuzilishi.  
Teodolitlar burchak o`lchash aniqligiga qarab yuqori aniqlikdagi T05, aniq 2T2, 
2T5  va  texnikaviy  teodolitlar  T30  (4T30,  2TZ0P),  T10E  ga  bo`linadi.  Teodolit  shifri 
oldidagi son uning modifikastiyasini, ortidagilari esa uning sekundlarda ifodalangan 
aniqligini, P to`g`ri tasvirli, E - elektronli ekanligini bildiradi. Injenerlik ishlarida asosan 
texnik  teodolitlar  qo`llaniladi.  3T  seriyadagi  teodolitlar:  3T2KP  triangulyastiya, 
poligonometriya,  geodezik  zichlash  tarmoqlarida,  amaliy  geodeziyada,  astronomik 
geodezik o`lchashlarda; 3T2K-mashina va mexanizmlar konstrukstiyalarini montajida, 
sanoat  va  boshqa  inshootlari  qurilishida  qo`llaniladi,  3T5KP-geodezik  zichlash 
tarmoqlarida,  amaliy  geodeziyada  qidiruv  ishlarida,  teodolitli  s`yomkalarda  va  h.k 
qo`llaniladi.  4TZOP  asbobi  teodolitli  va  taxeometrik  yo`llarda  gorizontal  va  vertikal 
burchaklarni  o`lchash,  planli  va  balandlik  tarmoqlarini  rejalashda,  ipli  dalnomerida 
masofa  o`lchash,  trubadagi  adilak  yordamida  gorizontal  nurda  nivelirlash  uchun 
mo`ljallangan. 47-rasmda 2T30P teodolitining asosiy qismlari (a), orientirlash bussoli 
(b), trubaning ko`rish maydoni ko`rsatilgan. 2T30P teodolitining umumiy ko`rinishi 47-
rasmda keltirilgan.  
  

---

 
 
 
 
8
6
 
 
 
  
47-rasm. 2T30P teodoliti (a,), 6- orientirlash bussoli), v-trubaning ko`rish  
maydoni:  
1 –markazlashtirish uchun darcha,2-mikroskop  okulyari, 3-mikroskopni yoritish 
ko`zgusi, 4-bussolni o`rnatish joyi,5-ko`rish trubasini mahkamlash 
 
vinti,6- vizir,7-kremaler,8-ko`rish trubasini okulyari, 9- trubani yo`nal-tirish 
 
vinti,10-alidadani yo`naltirish vinti,11-taglik, 12-ko`targich vinti, 13-g`ilof 
 
qulfining ini, 14-teodolit asosi, 15-limbning yo`naltirish vinti,16-adilakni sozlash vinti, 17-
ustun, 18-ipli truba ob`ektivi,19-mikroskopni yoritish uchun darcha, 20 - korpus, 21- ko`zgu, 
22 - magnit mili. Shtativlar ShN (g), ShR (d): 
 
1- kallak 2 - o`rnatkich vint, 3 - oyoq,4 - uch, 5- ko`tarish kamari, 6 tayanch,7- 
cheklagich,8- qisish bloki.