―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

oyoqdan urar,issiq boshdan‖maqolini keltirish mumkin. 9-sinflarda ―Bug‘lanish va 
kondensatsiya‖ mavzusini tushuntirishda ham turli maqollar va topishmoqlardan 

---

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
87 
www.academiascience.uz
foydalanish mumkin.Masalan, ―Toqqa qalin qor tushgani,Yerning qonib suv 
ichgani‖ maqolini,
 ―Oyogi yuq, quli yuq, Shoshib chopib chiqar u. Ulkan zamin 
bagridan, Salom olib chiqar u‖.(Buloq).‖Oppoq sochli boshlari, Daryo bular 
yoshlari‖. (Qorli tog) topishmoqni aytish mumkin.
Yer — xazina, suv — gavhar. 
Yerni buzadigan ham suv, tuzadigan ham suv. Suv — zar, suvchi — zargar. 
Suvning ko‘rinishi muloyim, bag‘ri esa tosh. Suv — hayot manbai. 
6-sinflarda ―Quyosh va Oyning tutilishi‖ mavzulari uchun
Kunduz kuni uchirib, Tunda yoqa olmaysan. (Quyosh) Olamni kezib bir-
birini izlar, Ularni yulduzlar kuzatar. (Quyosh, oy) Kukda qilich yarqiraydi, 
Suvda aksi yaltiraydi. (Oy) Tuntarilgan ko‘k qozonda Oltin tanga qaynaydi. 
(Osmon, yulduz) Kunduzi ko‘rpa yopar, Kechasi ochiq yotar. (Yulduz) 
topishmoqlarni aytish mumkin.Yerning Quyosh atrofida aylanishini tushuntirishda 
―Har kechaning kunduzi. Har kunning kechasi bor‖ yoki,‖Har kunning o‘z 
tonggi bor‖maqollarini ishlatish mumkin. 
9-sinflarda ―Atmosferadagi hodisalar‖ mavzusini tushuntirishda ham turli 
maqollar va topishmoqlardan foydalanish mumkin.Masalan,
Qishda oq gul, Bahorda suv sochadi. 
El esganda, Tumtaraqay qochadi.(Bulut) 
Osmon chirogi Yondi-yu uchdi. (Chaqmoq) 
Chirmandasi osmonda, Raqsi yerda, har yonda.(Momaqaldiroq, yomgir) 
Paqiri yuq, suv separ, Tut qoqqanday duv separ. (Bulut, yomgir) 
Erga tushsa loy qilar, Dehqonlarni boy qilar.(Yomgir) 
Katta chelak teshildi, Undan ko‘p suv to‘kildi.(Yomgir). 
7-sinf fizika ―Elastiklik kuchi‖ mavzusi o‘tiladi. Deformatsiya deb tashqi kuch 
ta‘sirida 
jismlar 
shakli 
va 
o‗lchamining 
o‗zgarishiga 
aytiladi. 
Deformatsiyalar elastik va plastik deformatsiyalarga bo‗linadi. Tashqi 
kuch ta‘siri to‗xtagandan keyin jismning o‗zgargan shakli va o‗lchami avvalgi 
holatiga 
qaytsa, 
bunday 
deformatsiya 
elastik 
deformatsiya 
bo‗ladi. 
Hamma jismlar ham o‗z shaklini qayta tiklamaydi. Ta‘sir etayotgan 
tashqi kuch to‗xtaganda jismning shakli va o‗lchami tiklanmasa, bunday 
deformatsiya plastik deformatsiya bo‗ladi.‖Haqiqat egiladi ,bukiladi ammo