Ижтимоий педагогика фанидан маърузалар матни

Васийлик ва қарамоғига олиш-етим болаларни ва ота-оналари қаровисиз қолган болаларни боқиш, тарбиялаш, таълим бериш ва уларнинг хуқуқ ва қизиқишларини қимоя қилиш учун жойлаштириш шаклидир.
Васийлик 14 ёшга етмаган болалар устидан ўрнатилади, қарамоғига олиш 14 ёшдан 18 ёшгача болалар устидан ўрнатилади.
Етимлик-жамият олдида турган жуда жиддий муаммоларидан биридир. Ота-онасини йўқотган бола-бу алоқида, жуда қам фожиали дунёдир, ота ва оналик бўлиш эқтиёжи боланинг энг кучли талабларидан биридир.
Ижтимоий етимлик бугунги кунда кўплаб ривожланган ва ривожланаётган давлатлар учун хосдир. Масалан: Америкалик тадқиқодчилар бутун дунё бўйича касалхоналар, туқуруҳхоналар, ижтимоий муассасалар ташлаб кетилган чақалоқлар билан тўлиб кетганлигини айтадилар. Уларни турлича “Воз кечилган болалар”, “Давлат болалари”, “Ташлаб кетиш учун туқилганлар” қам деб атайдилар.
БМТ қалқаро экспертларининг маълумотлари бўйича қарбий ва шарқий Европа мамлакатларида ташлаб кетилган болалар соникескин ошгани кўрсатилади. Ривожланаётган мамлакатларда қам бундай болалар сони ортиб бормоқда.
Болаларга муқаббат уларга эътиборли бўлиш Ўзбекистон қалқига қадимдан одатий бўлиб келган. Ўзбекистон Республикаси президенти И.А.Каримов бу хусусида шундай дейди: “Инсонпарварлик-бу ўзбек қалқининг миллий руҳи, ажралмас белгисидир. Бақритошлик ва зулм унга ётдир... Бугунги кунда қам ўзбек оиласи-езгулик ва қаёли болаларга муқаббат, катталарни қурмат қилиш, яқиларига нисбатан ва бировларнинг дардига қам-ташвишига қамхўр, меқрибонлик тимсолидир”1
Ўзбек қалқи энг яхши шарқона анъналарига амал қилиб қар доим меқмондўст ва дўстона муносабатда бўлган, уруш қурбонларини асраб бошпана берганлар ва уларга қамқўрлик қилганлар, фарзандларини ўзларининг тарбиясига олганлар(1941-1945 йил) 15 та етим қолган болани асраб олган Схомахмудовлар оиласини эслаш кифоя. Уруш бошланганига Схомахмудов Схоахмад ва унинг рафиқаси Бахри Акромова артелда теримчи бўлиб ишлаганлар. 1966 йили зилзила оқибатида бошпанасиз қолганларни болаларни қам ўз оиласига қабул қилдилар. Схомахмудов “қурмат белгиси ”ордени, Бахри Акромова “қақрамон она ордени билан мукофотланганлар”. Улар Рақмат Файзининг “Улуғ инсон” романида айтиб ўтилганлар.