Ижтимоий педагогика асослари. Ижтимоий педагогика алоҳида фан ва амалий фаолият соҳаси сифатида

туради. Коменский нафақат табиятнинг услубий қонунларига. Бола шахси психологиясига ҳам

таянади. У боллар ўспиринлар ва ѐш йигитларнинг ѐшига оид тавсифига таянган ҳолда ўз болалар

таълим-тарбияси тизимини илгари суради, асослайди ва кўради. Коменскийдан анча илгари шарқ

уйғониш даври буюк олими энциклопедиячиси ва мутафаккири Абу Али Ибн Сино (980-1037) ўз

асарларида тарбиянинг табиатта уйғун бўлиш ҳақида гапирган эди. Масалан «уй рўзғор тутиш»

ҳақидаги асарида Ибн Сино ѐзган эдики, инсон ақлли мавжудот шунинг учун табиатда алоҳида

ўрин тутади ва унинг қонунларига кўра ривожланади. «Ёлғон ҳислатларни қайта тарбиялаш» асарида

Б) Маданият билан уйғун бўлиш принципи.

Б) Маданият билан уйғун бўлиш принципи.

Бу принцип тарбиянинг табиат билан уйғун бўлиши принципининг давомидир. Унинг

зарурияти инсон табиати билан шартланган. Инсон биологик мавжудот сифатида туғилади, шахс

бўлиб эса бир авлоддан иккинчи авлодга шахс тарбияси ва ривожланиши жараѐнида ўтадиган ўзини

тутиш ижтимоий тажрибани ўзлаштириб кетишади. Антик жамиятдаги фалсафачилар ва педагоглар

шахс шаклланиши ва маданият ўртасидаги чуқур боғлиқликни таҳлил қилганлар. Шу нарсага Шарқ

уйғониш даври мутафаккирлари ва энциклопедаячилари бўлган Фаробий, Беруний, Ибн Сино,

Навоий ҳам ўз асарларида ҳам таянганлар. Бунда иккита муҳим тезис белгиланди, шахс маданияти

орқали шаклланади, ҳар қандай маданият асосан бойлиги эса инсондир. Ўтмиши фалсафачи ва

педагоглари ҳисоблардики, маданият юқори ахлоқий инсонни шакллантиришнинг зарурий ва энг

муҳим омилидир.

Маданият билан уйғун бўлиш принципи педагогикада А. Дистерверг (ХIХ аср) билан илгари

сурилган. У ҳисоблардики, тарбия қилишда жой ва вақт шарт-шароитларини яъни инсон туғилган

вақт ва жойини, бир сўз билан айтганда бутун замонавий маданиятни эътиборга олишга зарур.

Бутун инсоният ҳар бир халқ ва ҳар бир авлод маданият ривожланишининг маълум бир порокасида

туради бу аждодлар.