Ijtimoiiy fanlar

O’ZBEK XALQINING II-JAHON URUSHIDA FASHIZM USTIDAN QOZONILGAN 
G’ALABAGA QO’SHGAN HISSASI 
REJA: 
1. Ikkinchi jahon urushining boshlanishi. 
2. O’zbekiston moddiy va ma’naviy kuchlarining dushmanga qarshi kurashga safarbar etilishi. 
3. Urush yillarida O’zbekiston qishloq xo’jaligi. 
4. Urush yillarida O’zbekiston fani va madaniyati. 
5. O’zbekiston jangchilarining frontdagi jasorati. 
 
TAYANCH TUSHUNCHA VA IBORALAR: 
Markazga  qaramlik,  «harbiy  kommunizm»,  industriyalashtirish,  jamoalashtirish,  fashizmga 
qarshi  urush.  Sanoatning  yangi  sohalari,  yangi  yerlar  o’zlashtirilishi-ekologik  fojia,  «shaklan 
milliy, mazmunan sotsialistik madaniyat» shiori-milliylikning poymol qilinishi, kadrlar tayyor-
lashdagi nuqsonlar. 
1939 yilda boshlangan ikkinchi jahon urushi sababli vujudga kelgan xalqaro vaziyatga SSSR 
bilan birga O’zbekiston ham tortildi. Xalqimizning botir farzandlari «kichik urushlar» deb nom 
olgan Xalxingol, Hasan ko’li, Finlyandiya urushlarida ishtirok etganlar. 
1941 yil 22 iyun kuni gitlerchilar Germaniyasining SSSRga to’satdan qilgan hujumi o’zbek 
xalqining  ham  tinchini  buzib,  qalbini  nafratga  to’ldirdi.  O’tkazilgan  miting  va  yig’ilishlarda 
ariza bergan ko’ngillilar soni dastlabki oylardayoq 32 mingdan ko’proqni tashkil etdi. 
Front orqasini mustahkamlash, xalq xo’jaligini qayta qurib, harbiy izga tushirish mamlakatni 
yagona harbiy lagerga aylantirishga doir umumiy dasturning eng muhim tarkibiy qismi bo’ldi. 
Bu  dasturni  amalga  oshirishda  O’zbekiston  qizil Armiyaning  front  orqasidagi  mustahkam  ba-
zasiga aylandi. O’zbekiston Qarbdan keltirilgan 100tadan ortiq korxonalarni qabul qilib oldi va 
bu zavodlar xalqimizning fidokorona mehnati bilan qisqa vaqt ichida mahsulot bera boshladi. 
«Rostselmash», «Krasnыy Aksoy», «Moskva», «Pod’emnik» va «Elektrostanok» zavodlari shu-
lar jumlasidandir. «Tashselmash» zavodi, CHirchiq elektrokimyo zavodi va boshqa respublika 
sanoati korxonalari ham front ehtiyoji uchun ishlay boshladi. 
O’rta Osiyo va Qozog’iston respublikalari aholisi va moddiy resurslarini safarbar qilish va 
jangovar tayyor holga keltirishda O’rta Osiyo harbiy okrugi muhim rol o’ynadi. Bir yarim yil 
ichida bu okrug 109 qo’shilma tuzdi. O’zbekiston mehnatkashlari milliy harbiy qo’shilma tuzish 
tashabbusi bilan chiqdilar. 1941 yil noyabridan 1942 yil martigacha O’zbekistonda 14 ta milliy 
brigada, jumladan, 9 ta alohida o’qchi brigada, 5ta otliq diviziya tuzildi. Urush yillarida bir mil-
lion to’rt yuz ming o’zbekistonliklar frontlarda jang qildilar. Ulardan to’rt yuz ellik ming kishi 
qaytib  kelmagan.  Urushning  dastlabki  kunlarida  Respublika  mudofaa  fondiga  30  mln.  so’m 
miqdorida  pul  to’plandi.  Qisqa  vaqt  ichida  O’zbekiston  xalq  xo’jaligi  harbiy  izga  o’tkazildi. 
Butun xalq, jamiiyki moddiy resurslar vatan himoyasiga sarf qilindi. 
Sobir Rahimov, Mamadali Topivoldiyev, R. Abzalov, O. Rahimov, Xalloq Aminov, Qo’chqor 
Turdiyev, Nazar Rajabov kabi o’zbekistonliklar jangovor jasoratlari uchun Sovet Ittifoqi Qah-
57