Ii. Asosiy qism Giperbolik tipdagi tenglamalar uchun Riman funksiyasi


Giperbolik tipdagi har xil chegaraviy shartli bir va ikki o’lchovli to’lqin tarqalishi tenglamasini sonli yechish



Download 401 Kb.
bet4/5
Sana14.07.2022
Hajmi401 Kb.
#797074
1   2   3   4   5
Bog'liq
2-Giperbolik tipdagi tenglamalar bir jinsli

Giperbolik tipdagi har xil chegaraviy shartli bir va ikki o’lchovli to’lqin tarqalishi tenglamasini sonli yechish


Agar xususiy hosilali (1) differensial tenglamaning koeffftsiyentlari va funksiyalar analitik bo‘lsa, u holda (l)-(2 ) Koshi masalasi L egri chiziqning yetarlicha kichik atrofida yagona analitik yechimga ega bo'ladi.
Biz xususiy hosilali tenglamaiar uchun qo‘yilgan chegaraviy masalalar — bu berilgan differensial tenglamaning qaralayotgan sohada ma'lum bir qo'shinicha shartlarni qanoatlantiruvchi yechimini topishdan iborat ekanligini ko‘rdik.
Qo‘shimcha shartlar ko‘pchilik hollarda chegaraviy shartlar bo'lishi mumkin, ya’ni noma'lum funksiyaning qiymati qaralayotgan jismning sirtida yoki boshlang'ich shartlar — fizik jarayonni o'rganishda uning boshlang‘ich vaqtdagi holati berilishi mumkin. Xususiy hosilali differensial tenglamalar uchun qo‘yilgan chegaraviy masalalarning yechimi o'rganilayotgan fizik jarayonning taqribiy matematik ifodasini beradi. Fizikaviy jarayonlarning matematik modellarini qurishda uning ayrim parametrlari abstraktlashtiriladi. Ko‘pgina ko‘rsatkichlarining jarayonga ta'siri sezilarsiz deb, muhim hisoblangan parametrlar ajratib olinadi va shu parametrlar asosida fizikaviy jarayonning matematik modeli xususiy hosilali differensial tenglamalar orqali ifodalanadi. Fizikaviy jarayonlarning matematik modellashtirilishidan olingan natijalar taqribiy natijalar hisoblanadi.
Shunday qilib, xususiy hosilali differensial tenglamalar uchun qo'yilgan boshlang'ich-chegaraviy masalalarning korrektligi tushunchasini kiritamiz.
Matematik fizika masalalari real fizik jarayonlarning matematik modelini ifodalagani uchun bu masalalar quyidagi shartlarni qanoatlantirishi zarur:
A ) qaralayotgan masala m a’lum bir funksiyalar sinfida yechimga ega (yechimning mavjudligi);
B ) qaralayotgan masalaning yechimi bir funksiyalar sinfida yagona (yechimning yagonaligi);
c ) yechim boshlang'ich va chegaraviy shartlarga, tenglamaning koeffitsientlariga, ozod hadiga va boshqa berilganlarga uzluksiz bog’liq (yechimining turg'unligi).
Bu shartlar bir qarashda o'rinlidek ko'rinadi, lekin ularni fizikaviy jarayonning qurilgan matematik modeli asosida isbotlash kerak.
Qo'yilgan masalaning korrektligini isbotlash — bu matematik modelning birinchi aprobatsiyasidir, ya’ni
A ) qurilgan model jarayonga zid ernas (masalaning yechimi mavjud);
B ) model fizik jarayonni bir qiymatli ifodalaydi (masalaning yechimi yagona);
c ) fizik kattaliklarning hatoliklari qurilgan modelga sezilarsiz ta'sir qiladi (yechim masalaning berilganlariga uzluksiz bog'liq, ya'ni berilganlaming ozgina 0‘zgarishiga yechimning ham ozgina o'zgarishi mos keladi).
Yuqoridagi A) — c) shartlarni qanoatlantiruvchi boshlang’ich-chegaraviy masala Adamar ma’nosida korrekt qo‘yilgan masala deb ataladi.

Bo‘sh bo'lmagan funksiyalar sinfi boshlangich-chegaraviy masalaning korrektlik sinfi deyiladi.


Agar boshlang'ich-chegaraviy masala A ) — s) shartlardan birortasini qanoatlantirmasa, u holda bunday masala nokorrekt qo‘yilgan yoki noto‘g ‘ri qo‘yilgan masala deyiladi.
Xususiy hosilali (1) differensial tenglamaning L egri chiziq atrofida aniqlangan, uzluksiz va quyidagi

(2)
boshlang‘ich shartlarni qanoatlantiruvchi u(x, y) yechimini toping. Bu yerda va berilgan yetarlicha silliq funksiyalar, N esa L egri chiziqqa o‘tkazilgan normal.
Xususiy hosilali differensial tenglamalar uchun qo‘yilgan Koshi masalasi matematik fizikaning muhim masalalaridan biri hisoblanadi. Uni tadqiq etish ilmiy va amaliy ahamiyatga ega.

Download 401 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish