I bob. Sudralib yuruvchi hayvonlar sinfiga tavsifnoma

Ovqat hazm qilish – organlariichak yo’li ancha takomillashganligidan baqalarnikidan farq qiladi, halqumdan keyin ajralib turadi, bo’yin yaxshi takomil etgani uchun qizilo’ngach ancha uzun. Ingichka ichik bilan yo’on ichak tutashgan joyda ko’richak bo’ladi. Oiz bo’shliining tubida go’shtdor til joylashgan, tilni uchi ingichka tortib ikkiga bo’lingan. Tili oizda, tashqariga ajralib chiqa oladi, qo’shimcha tuyu vazifasini o’taydi.
Nafas olish organlari – o’pkasi qopcha shaklida bo’lsa ham, lekin uni ichki devori asalari o’xshash mayda-mayda murakkab to’siqchalar bilan to’silgan. Tilining orqasida joylashgan hiqildoq teshigi hiqildoq kamerasiga tutashadi. Hiqildoqdan uzun nafas olish yo’li traxeya boshlanadi, orqaroqda traxeya ikkita nayga bo’linadi va bu nayning har qaysisi tegishli o’pkaga kiradi. Bu naylar bronx deb ataladi. Ko’krak qafasining kengayishi – torayishi bilan bular nafas oladi.
Qon aylanish sistemasi - yuragi uch kamerali lekin qo’yidagi farq bilan ajralib turadi, yurak qorinchasi to’lamas to’siq bilan ajralib turadi va ikkiga: o’ng, ya’ni venez qorincha va chap, ya’ni arterial qorinchaga bo’linadi.
Ayiruv organi – bir juft kampakt tanacha shaklda bo’ladigan metanefritik bo’yrak chanoq bo’limining orqa devoriga taqalib turadi. Bu bo’yraklarning har qaysisidan bittadan siydik yo’li chiqadi va klaokaga qo’shiladi. Qorin tomonidan klaokaga yupqa devorli siydik pufagi qo’shiladi.
O’rchish organlari – oq rangli oval tanachalar shaklida bo’ladigan urudonlar umrtqa poonasi bel bo’limining ikki tomonida turadi. Urudondan talaygina uru kanalchalari chiqadi va urudon ortiini hosil qiladi.
Urochilarining o’rchish organlari yuzasi adir-bo’dir bo’lib noto’ri shaklli ikkita oval tanacha ko’rinishidagi tuxumdonlar gavda bo’shliining bel bo’limida umrtqa poonasining ostida turadi. Bundan chiquvchi yupqa devorli keng naychalar kloakaga ochiladi.
Hayot kechirishi va tarqalishi – oddiy yoki tez kalta kesaklar juda ham turli-tuman o’rmonlarda butazorlarda, o’tloqlarda va h.k.olarda yashaydi. Lekin hamma joyda yoru yaxshi tushadigan joyni yoqtiradi. Bu hayvon xaqiqiy kunduzgi hayvondir. Bu oftobda serharakat bo’lib oftobsiz joyda bo’shashib qoladi. Bu har xil xashoratlar ularning lichinkasi bilan ovqatlanadi. Maxsus uyalarda yashaydi. Qishda uyquga ketadi. Tana t⁰si doimiy emas. Bahorda chatishib yoshlari 5-7 ta qari urochilari 9-11 tagacha tuxum qo’yadi. Mamlakatimiz territoriyasining deyarli hamma joylarida uchraydi.
Rivojlanish – tuxum ichki urulanish yo’li bilan urulanadi va endigina oyoq chiqaradigan embrion dastlabki rivojlanish stadiyasini tuxum yo’lida o’tkazadi