|
5-rasm. Tashqi mehnat migratsiyasining dinamikasi
2020 yilda COVID-19 pandemiyasiga qaramay, mehnat migrantlari bank orqali 6 mlrd. AQSh dollaridan ortiq pul jo‘natmalarini (Jahon bankining prognoziga ko‘ra, 2021 yilda 7,6 mlrd.) o‘tkazishgan. Bundan tashqari mehnat migrantlarini mamlakatimiz iqtisodiyoti uchun potensial investor, malakali mutaxassis, yangi ish joylari yaratuvchi tadbirkor sifatida qabul qilish lozim. So‘rovlarga ko‘ra, tashqi mehnat migrantlarining 20 foizi chet elga ishga ketish sababi deb, o‘z biznesini ochishga, tadbirkorlik uchun dastlabki sarmoyani jamg‘arish deb ma’lum qilgan.
XULOSA VA TAKLIFLAR
Mehnat bozori ishchi kuchining «mehnatga bo‘lgan qobiliyatini» sotish va sotib olish tizimidir.
Mehnat bozorining tarkibiy qismlari ishchi kuchi talab, ishchi kuchining taklifi, qiymati va bahosi hamda uni yoellashda raqobat hisoblanadi.
Mehnat bozori o‘zining asosiy vazifalalarini bajarish talab va taklif o‘rtasidagi farqni kamayishiga va aholining ish bilan bandligining oshishiga olib keladi.
Mehnat bozorining shakllanishiga ishchi kuchining «mehnatga bo‘lgan qobiliyatini» tovarga aylanishi, ishchi kuchining erkin taklifi, ish beruvchilarning ishchi kuchiga mustaqil talabi iqtisodiyotning tarkibiy o‘zgarishi, ko‘p mulkchilikning rivojlanishi kabi iqtisodiy, ijtimoiy va xuquqiy shart-sharoitlar bevosita ta’sir etadi.
Mehnat bozorining shakllanishida asosiy muammo bo‘lgan ishchi kuchiga talabning ortishi va taklifning kamayishi turli omillar, tamoyillar va cheklovlar ta’sirida amalga oshiriladi.
Mehnat bozoridagi umumiy ijtimiy-iqtisodiy munosabatlar jamoa va shaxsiy shartnomalar asosida tartibga solinadi.
Mehnat bozorini yaqin kelajakda rivojlantirishning bosh maqsadi – mehnat resurslari bilan ko‘p ta’minlangan hududlarda ishchi kuchiga talabni oshirish va uning taklifini kamaytirish.
Mehnat bozorining rivojlanish bosqichlari qayd etilgan tadbirlarni amalga oshirilishi yaqin kelajakda ishchi kuchiga talab va taklaf o‘rtasidagi bozor muvozanatiga erishish pirovardida, mehnat resurslarini oqilona bandligini ta’minlash va ishsizlikning kamaytirishga olib keladi.
Ishsizlik dеganda ishchi kuchining ish jоyi bilan ta’minlanmaganligi va natijada, uning birоn-bir qоnuniy darоmad manbaiga ega bo’lmasligining muayyan хоlati tushuniladi. SHuning uchun ishsizlik muammоsini o’rganishdan maqsadahоlining ish bilan bandligini yaхshilash оrqali mamlakat ishlab chiqarishini kеngaytirish va ahоlini turmush darajasini yanada yaхshilashga alоqadоr tadbirlarni ishlab chiqishdan ibоrat.
O’zbekistonda ishsizlik o’sishining asosiy sababi, eng avvalo, mamlakat iqtisodiyoti davlat sektorida ishlab chiqarishning qisqarishi bo’ldi. Chunki iqtisodiy o’sish dinamikasi bilan ishsizlik o’rtasidagi aloqa uzviy bog’liq ko’rsatkichlardir.
Mamlakatdagi iqtisodiy vaziyatni umumiy sog’lomlashtirish, investitsion faollikni rag’batlantirish, barqarorlashtirish va keyinchalik iqtisodiy o’sishga erishish, iqtisodiyotni nodavlat sektorlarini rivojlantirish va kengaytirish uchun shart-sharoitlarni yaratish, shu jumladan, kichik biznes va o’z-o’zini ish bilan band qilishni qo’llab-quvvatlash, ish bilan bandlikning oqil tuzilmasini yaratish maqsadida kasbiy o’qitish, qayta tayyorlash va maslahat berishni ta’minlash ish bilan bandlikni tartibga solishning faol iqtisodiy usullari hisоblanadi.
Xulosa sifatida aytish joizki, mehnat sohasidagi islohotlarning asosiy maqsadi aholining munosib mehnat va munosib ish haqini shakllantirish, inson kapitalini rivojlantirish, uzluksiz kasbiy malaka va mehnat unumdorligini oshirish va tadbirkorlik ruhini yaratish hisoblanadi.
Bu esa o‘z navbatida ma’muriy va ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni ijobiy amalga oshirish natijasida, iqtisodiyotning boshqa soha xodimlarining ham ish haqilarining oshishiga, ularning ham ichki, ham tashqi mehnat bozorida raqobatbardosh bo‘lishlarini belgilaydi.
Mehnat bozorida amalga oshirilayotgan faol bandlik siyosati – bu nafaqat aholining qonuniy, munosib va barqaror bandliga (daromadga ega bo‘lish) ko‘maklashishga shart-sharoitlar yaratish, inklyuzivilikni ta’minlash balki inson kapitalini rivojlantirish, talab va taklif asosida o‘z bilim, ko‘nikma, kasbiy malakalarini, raqobatbardoshliklarini oshirish, o‘zgarishlarga moslashish, o‘zini o‘zi band qilish va tadbirkorlikka jalb qilish hamda o‘z salohiyat va qobiliyatlarini namoyon qilish va ulardan to‘la foydalanishga barcha imkoniyatlarni yaratishni o‘z ichiga oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
