Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги

Зотнинг таъсири. Кррамол зотлари ўзининг шаклланиш ва камол 
топиш жараѐнида қатор биологик ва хўжалик сифатларига, шу жумладан, 
юқори сут маҳсулдорлигига эга бўлади. Шунинг учун барча тенг шароитда 
сут маҳсулдорлиги даражаси сигирлар зотига боғ
ЛИК
. 
Сут йўналишига ихтисослаштирилган зотлар юқори маҳсулдорлиги 
билан ҳарактерланади. Ўзбекистонда бу йўналишда бўлган зотлардан, 

---

12 
айниқса, голштин ва қора-ола молларни келтириш мумкин. Наслчилик 
заводларида бу зотларга мансуб бўлган сигирларнинг ўртача сут 
маҳсулдорлиги 
барча 
минтақаларда 
4500-7000 
килограммга 
тенг. 
Ўзбекистонда урчитилаѐтган қора-ола зотли сигирларнинг ўртача сут 
маҳсулдорлиги 4200-4500 килограммгача етказилган. Буқалар тизимига 
мансуб бўлган сигирларнинг сут маҳсулдорлиги эса 5000-6000 
килограммни ташкил қилган. Исроилда урчитилаѐтган голштин ва голланд 
зотли кора-ола моллар, айниқса, юқори сут маҳсулдорлигига эга. Исроил 
бўйича сигирларнинг ўртача сут маҳсулдорлиги 8500 килограмм атрофида 
бўлса, айрим подаларнинг бу кўрсаткичи 10000-11000 килограммгача етган. 
Сигирларнинг сут маҳсулдорлиги бўйича дунѐ миқѐсида иккинчи ўринда 
бораѐтган АҚШда 7690 килограммни ташкил қилади. Голштин зотли 
сигирларнинг бундай юқори сут маҳсулдорлик кўрсаткичлари кейинги 7-8 
йил ичида АҚШда 10000 килограммга оширилган.
Серсут зотли сигирлар маҳсулдорлигини ошириш қобилиятига молик 
ва ҳаѐти давомида кўп сут беради ҳамда I кг сут ҳосил қилиш учун озиқали 
кам сарфлайдилар. Уларнинг 100 килограмм тирик вазни ҳисобига ишлаб 
чиққан сут миқдори юқори. Ҳар бир пода ва зот ичида юқори ва кам 
маҳсулли сигирлар бўлади. Демак, сигирлар суг маҳсулдорлигига зотдан 
ташқари бошқа омиллар — парваришлаш шароити, сигирларнинг ѐши, 
индивидуал ирсий ва биологик хусусиятлари, лактациянинг давомийлиги, 
туғиш мавсуми ва хоказолар таъсир кўрсатади. Сигирлар сут 
маҳсулдорлигига зотнинг таъсири кучли эканлигини хисобга олган 
зоомуҳандис-селекционерлар 
зотларни 
танлаб 
олишда 
ҳамда 
маҳсулдорлигини кўтаришда селекция ва чатиштириш усулларидан кенг 
фойдаланадилар.