Rivojlanishi tarixidan

Farg'ona 
tog' 
tizmalaridagi 
Soymaylitosh  degan  joyda  toshga  o'yib  solingan  juda  ko'p  suratlarning  togshlishi, 
mashhur  Biyanayman  ossuariylari  va  hokazolarning  ochilishi  fan  solnomalariga 
juda ham muhim ilmiy kashfiyotlar bo'lib kirdi. 
To'garak  a'zolarining  to'plagan  haqiqiy  ma'lumotlari,  ilk  marta  topgan 
materyallari  uidan  keyingi  tadqiqotchilar  uchun  yordamchi  ma'lumot  bo'ldi  va 
o'tmish  yodgorliklarining  zamonlar  o'tishi  bilan  yo'qolib  ketgan  ko'plab 
tafsilotlarini,  shu  yodgorliklar  bilan  bog'liq  bo'lgan  fol’klor  va  yozma  manbalarni 
qayd qilishga imkon berdi. 
To'garak  a'zolarining  o'rtaga  qo'ygan  masalalari  va  mulohazalari,  garchi 
munozarali  va  zamon  sinoviga  bardosh  bera  olmagan  bolsada,  x.ar  holda  butun 
davr uchun shubhasiz, katta ahamiyatga ega edi. Ularning bu ishlari tadqiqotchilik 
fikrining  rivojlanishiga  turtki  bo'ldi,  unga  ilmiy  jamoat  diqqatini  tortdi.  Mashhur 
rus sharqshunosi V. V. Bartol’d to'garak ishlariga katta yordam ko'rsatdi. 
Mahalliy  ilmiy  xodimlardan  bir  guruhi  (V.  F.  Oshanin,  S.  I.  Jilinskiy  va 
boshqalar)ning  tashabbusi  bilan  1897  yil  boshida  rus  geografiya  jamiyatining 
Turkiston  bo'limi  tashkil  qilingan  edi.  Bu  jamiyat  bo'limi  orqdli  Orol  dengizi  va 
Balxash  ko'li,  Turkiston  muzliklari  va  hayvonot  dunyosini  o'rganish  singari  juda 
muhim  ishlar  olib  borildi.  Foydali  qazilmalar  qidirib  topilib  tekshirildi,  O'rta 
Osiyoda zilzila sabablari va oqibatlarini aniqlash ishlari olib borildi va hokazo. 
Turkiston  qishloq  xo'jalik  jamiyati  mahalliy  qishloq  xo'jalik  ishlab 
chiqarishini rivojlantirishga kattagina hissa qo'shdi. Jamiyat hozirgi zamon agrono 
miya  bilimi  va  usullarini  tashviqot  qildi,  paxtachilik,  ipakchilik,  asalarichilik  va 
shunga.o'xshash  sohalarga  oid  yangi  adabiyotlar  tarqatdi.  Jamiyatning  o'lkada 
yangi,  yaxshilapgap  g'o'za  navlarini  o'rganish,  kashf  qilish  va  yoyishda  na 
umuman,  paxtachilik  xo'jaligini  samarali  usulda  olib  borish  sohasida  qilingan 
ishlarni  qayd  etib  o'tmoq  kerak.  Jamiyat  ko'pdan-Ko'p  qishloq  xo'jalik-sanoat