Qarshi davlat universiteti filologiya fakulteti

Mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar
1.Nutq tovushlarining tushishi hodisalarini ayting.
2.Nutq tovushlarining orttirishi hodisalarini ayting.
3.Nutq tovushlarining o’rin almashinishi hodisasi nima deb aytiladi?

5-mashg’ulot (davomi). Nutqning fonetik bo’linishi

Reja:

1. 
   Fraza, jumla.
   
2. 
   Takt, so’z, urg’u.
   
3. 
   Bo’g’in, tovushlar.
   

Bajarilishi:

1.Fraza, jumla.
Nutqning fonetik bo’linishi. Nutq fraza (jumla), takt, so’z, bo’g’in va tovushlardan tashkil tlpadi.
Fraza ko’pincha gapga teng bo’lib, nutqning ikki pauza orasidagi intonatsion butunligidir. Fraza yoyiq va yig’iq bo’lishi mumkin.
2.Takt, so’z, urg’u.
Fraza yoyiq bo’lsa taktlarga ajraladi, yig’iq bo’lsa taktga teng bo’lib qoladi.
So’z – nutqning alohida bir urg’u bilan aytiladigan bo’lagi. So’z takt ichida yoki o’zicha mustaqil keladi.
3.Bo’g’in, tovushlar.
Bo’g’in – bir tovush yoki tovushlar qo’shilmasidan iborat bo’lib, bir nafas zarbi bilan aytiladigan so’zning bo’lagidir. Bo’g’in bir unlidan iborat bo’lganda tovushga teng kelib qoladi. Ochiq va yopiq bo’g’inlar, berkitilgan va berkitilmagan bo’g’inlar.
Tovush – fonetik bo’linishning oxirgi nuqtasi bo’lib, boshqa bo’laklarga bo’linmaydi. Unli va undosh tovushlar.


Mavzu bo’yicha zaruriy adabiyotlar:

1.Sh.Shoabdurahmonov va b. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 1-qism. T.: O’qituvchi, 1980. Darslik. O’z R OTV tas.

2.S.Raximov, B.Umirqulov. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 1-qism. T.: O’qituvchi, 2003. Darslik. O’z R OTV tas.
3.N.Jamolxonov. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 1-qism. T.: O’qituvchi, 2005. Darslik. O’z R OTV tas.
4.Mengliyev B.M. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 1-qism. Qarshi, 2004. O’quv qo’llanma. QDU IK tas.
5.Mengliyev B.M., Sh.Shoyqulov va b. Hozirgi o’zbek adabiy tili. 1-qism. Qarshi, O’quv qo’llanmaning electron versiyasi. 2004. QDU IK tas.
6.Y.Hamrayeva, va b. Hozirgi o’zbek adabiy tili. Mashqlar to’plami. 1-qism. Qarshi, 2005. O’quv qo’llanma. QDU IK tas.