Muhandislik geodeziyasi

Tekshirish tartibi
Teodolit gorizontal holatga keltiriladi.
Dch holatda ko‘rish trubasining iplar to‘ri markazi 100-150m uzoqlikdagi M nuqtaga qaratiladi va gorizontal doiradan sanoq (Dch₁) olinadi. Teodolit ko‘ruv trubasining mahkamlagich vinti va gorizontal doira alidadasining mahkamlagich vinti bo‘shatilib Do‘ holatiga keltirib yana M nuqtaga qaratiladi va gorizontal doiradan ikkinchi sanoq (Do‘₁) olinadi.

a) b)
13- rasm. a - kollimatsion xato sxemasi; b - sanoq
olish mikroskopini ko‘ruv maydoni
SHtativning qotirgich vinti bo‘shatilib, teodolit uning ustida taxminan 180˚ ga buraladi. Qotirgich vint mahkamlanadi va teodolit qaytadan gorizontal holatga keltiriladi.
Ko‘rish trubasi M nuqtaga qaratilib, gorizontal doiradan sanoq (Do‘₂) olinadi. Teodolit Dch holatiga keltiriladi va yana M nuqtaga qaratilab, gorizontal doiradan sanoq (Dch₂) olinadi.
Kollimatsion xato quyidagicha hisoblanadi:
C =
Agar C 2t (t=30˝) bo‘lsa, shart bajarilgan hisoblanadi. Aks holda, alidadaning to‘g‘rilagich vinti yordamida gorizontal doirada Dch₂ sanoq o‘rnatiladi.
Dch₂ = Dch₂+C.

Okulyar qopqoqchasi burab olinib, iplar to‘ri tuzatgich vintlarining vertikal joylashganlaridan bittasi biroz bo‘shatiladi: gorizontal joylashgan ikkala tuzatgich vintlari buraladi va iplar to‘ri markazi M nuqtaga to‘g‘rilanadi. Bo‘shatilgan vint mahkamlab qo‘yiladi.