Jahon siyosiy mafkuralari tarixi tayanch iboralar avangardizm



Download 332,08 Kb.
Pdf ko'rish
bet14/80
Sana08.01.2021
Hajmi332,08 Kb.
#55187
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   80
Bog'liq
'Jahon siyosiy mafkuralari tarixi tayanch iboralar

VOLYUNTARIZM  (lot.  «voluntas»  -  -  iroda)  fal.  va  psixologiyadagi  oqim.  Bu 

atama  1883  y.da  F.Tennies  tomonidan  ilmiy  muomalaga  kiri-tilgan.  V.  irodani 

birlamchi, deb e’tirof qila-di. Uni mavjudotning bosh asosi, deb uqgiradi. V.ning yetuk 

vakili  SHopengauer  K.ning  hodisalar  (tasavvurlar)  asosida  yotgan  «narsa  o’zida»ni  bir-

lamchi,  hech  nimaga  bog’liq  bo’lmagan  «olamiy  iro-da»dir  deb  da’vo  qiladi.  Uning 



fikricha,  barcha  tirik  vujudlarning  harakatlantiruvchi  kuchi  -stixiyali  instinktiv 

xarakterga ega bo’lgan «yashash-ga intilish irodasi»dan iborat. Ongli iroda ko’r-ko’rona, 

instinktiv individual irodaga nisbatan hosiladir. V.ga xos qarashlar uzoq o’tmishda Avgu-

stin,  Duns  Skotg  ta’limotlarida  ham  yaqqol  ifo-dalangan.  Keyinchalik  aql  ustunligi 

haqvdagi ta’-limot yaratildi. Fixtening fikricha, iroda dunyo-ning mutlaq ijodiy aqidasidir. 

Gartman nuqtai nazaricha esa, iroda barcha narsada mavjud va har yerda ongsiz ta’sir 

qiladi.  U  atamalarni  iroda-ning  birligi  deb  qaraydi.  Fal.dagi  irodani  bor-liqning  oliy 

tamoyili  deb  qarovchi  V.  atamasi  tarixiy  jarayonning  ob’ektiv  qonuni  b-n  xisob-

lashmaydigan  va  amalga  oshiruvchi  shaxslarning  sub’ektiv  xoxishlari  va  erkin 

qarorlarga mos-lashuvchi ijtimoiy-siyosiy amaliyotni tavsiflash uchun ham ishlatiladi. 

.  GEGEMONIZM  -  -  hamma  sohada  ustunlik  va  o’z  hukmiga  bo’ysundirishni 

anglatuvchi  tushuncha.  G.  mo-hiyatan  dunyo  barqarorligiga  yo’naltirilgan  yoki  bunga 

xizmat  qilishi  kerak  bo’lgan  jahon  siyosatiga  zid  hodisa  bo’lib,  ijtimoiy  taraqqiyot, 

jamiyat bar-qarorligi  va xavfsizligini izdan chiqaradi.  Ba’zi  davlatlarning  gegemonlikka, 

hamma sohada ustun-likka va o’z hukmiga buysundirishga da’vo b-n chiqi-shi insoniyat 

tarixining  barcha  bosqichlarida  har  doim  o’ta  salbiy  oqibatlarni  keltirib  chiqargan. 

Gegemonlik hech qachon umumbashariy rivojlanish ishiga xizmat qilmagan. Lekin hozirgi 

nozik davrda uning salbiy ta’siri yanada yaqqolroq sezilmoqtsa. Bugun butun dunyodagi 

davlatlarning  siyosiy  doira-lari,  jumladan,  O’zbekiston  Respublikasining  ham  G.  dunyo 

taraqqiyoti  uchun  jiddiy  xavf-xatar  solayot-ganiga  e’tiborni  qaratishining  sababi  ham 

shunda.  Zero,  G.  aloxida  olingan  biron-bir  qudratli  siyo-siy  kuchning  manfaatlarini 

ustuvor darajada bir tomonlama ta’minlash maqsadiga qaratilgandir.  



GEDONIZM  (yun.  nedone  —  lazzatlanish)  —  laz-zatlanib  umr  kechirish  inson 

hayotining asl mazmu-nini  tashkil  etishi  lozim,  degan  qarashga  asos  bo’lgan goya va 

turmush  tarziga  intilish.  Qad.  Yuno-nistonda  Aristin  va  Elinur  G.ning  asoschilari 

hisoblanadi.  Yangi  davr  fal.sida  bu  g’oyani  Mill  va  Bentam  tomonidan  qaytadan 

tiklashga  harakat  qilingan.  Fal.da  G.ga  ko’proq  moddiy  boyliklarga  e’tibor  berish 

asosida hayot kechirish deb qaraladi. Bu hol G. goyalarini mutlaqlashtirish sharoitida osil 

bo’ladi.  Aslida  esa,  ko’pincha,  gedonistlar  in-son  uchun  eng  yaxshi  jamiyat  -  - 

farovon, moddiyboyliklar mo’l-ko’l bo’lgan davr, deb xisoblaydilar. Ammo bu qarash, 

ayrim  hollarda,  ma’naviy  qadri-yatlarga  e’tiborni  susaytiradi,  ular  ahamiyatini  to’g’ri 

anglashga xalaqit beradi. 




Download 332,08 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   80




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish