Hemис тили фанидан ўҚув-услубий қЎлланма

Dativ келишиги кўмакчилари (die Präpositionen mit Dativ)

aus -дан

ausser -дан ташқари

bei -дан (ёнида. пайтида. олдида, -никида)

nach -...кейин, сўнг

seit -дан буён, -дан бери

mit — ...билан

von -дан, хақида

zu -га,-да

gegenüber - ...қаршисида, ..рўпарасида.

Бу кўмакчилардаи кейин келган от фақат Dativ келишигида туриши лозим.

М: Er wohnt bei seinen Eltern.Um 3 Uhr kommt er aus der Uni.

Машқлар.

Нуқталар ўрнига датив келишиги кўмакчиларидан мосини қўйинг.

I. Er spricht... dem Lektor. 2. Lola fährt... Taschkent. 3. Das Kind kommt... der Schule. 4. Die Studenten kommen ... Vorlesung. 5. ... diesem Jahr studieren wir Deutsch. 6. Mein Freundwohnt ... seinen Verwandten. 7. Sie sprechen ... ihrer Laborarbeit. 8.... dem Institut liegt ein Kindergarten.

Гаплар тузинг.

1. mit (meine Freundin der Bus) 2. nach (zwei Tage, die Stunde) 3. zu (die Vorlesung, die Mutter) 4. von (die Arbeit, der Film) 5. seit (dieses Jahr, dieser Tag).

Durch-	-дан, оркали, оша
für	-учун, -га
ohne	-сиз
um	- атрофида, теварагида, -га
gegen	-қарши, -га
wieder	- қарши, -га
bis	-гача
entlang	- буйлаб

Akkusativ келишиги кўмакчилари. (die Präpositionen mit Akkusativ)

Wir fahren durch den Wald. Ich kaufe ein Buch für meine Schwester.

Maшқлар. Нуқталар ўрнига Akkusativ кўмакчиларидан мосини қўйинг.

I. Ich brauche ... die Reise einen Koffer. 2. Die Sportler laufen ... die Strasse. 3. ... einen Freund geht man ... Feuer und Wasser. 4. Die Kinder sitzen abends ... das Lagerfeuer. 5. ... das Landhaus wachsen höhe Baume. 6. Erspielt Klavier ... Noten. 7. Was hast du ....unseren Vorschlag? 8. Die Kinder laufen ... den Park.

Таржимақилинг.

1. Отам учун газета сотиб-олдим. 2. Бу қишлоққа ўрмон орқали борамиз. 3. Талабалар матнни луғатсиз таржима қилдилар. 4. Меҳмонлар стол атрофига ўтиришди. 5. Укам адабиёт ва саньатга қизиқади. 6. Тинчлик учун кураш кучаймокда. 7. У диктантни хатосиз ёзади. 8. Бу ёзувчи ўзасарлари орқали машҳур.

Dativ ва Akkusativ келишиги кўмачилари (die Prеposition mit Dativ und Akkusativ)

Қуйидаги кўмакчилар Dativ ва Akkusativ келишиги кўмакчилари билан қўлланилади:

аn -ёнида, ёнига, олдила, олаига, устида, устига

auf -устида, устига

hinter - орқасида, орқасига

in -ичида, ичига

neben -олдида, олдига, ёнида, ёнига

über - устида, устига, тепасида, тепаcига

unter - тагида, тагига, остида, остига

vor - олдида. олдига

zwischen - орасида, орасига
Агар улар гапда ўрин ва пайтни ифодалаб wo? (қаерда) wann? (қачон?) сўроқларига жавоб бўлса, убошқараётган от Dativ келишигида бўлади. Агар иш-ҳаракат wohin? (қаерга?) cўpoғигажавоб берса, Akkusativкелишиги қўлланилади.
Ich hänge das Bild an die Wand.(Akkusativ).

Das Bild hängt an der Wand (Dativ)

Er liegt das Buch auf den Tisch (Akkusativ).

Das Buch liegt auf dem Tisch (Dativ).
Машқлар. Саволларга жавоб беринг.

1. Wohin fährst du? (das Stadion)

2. Wo lebt dein Freund? (die Stadt)

3. Wohin schreiben wir dieses Wort? (das Vokabelheft)

4. Wohin gehen Sie? (das Sprachlabor)

5. Wo sitzt das Kind? (der Vater und die Mutter)

6. Wo ist ein Fehler? (meine Arbeit)

7. Wohin tritt der Dozent ein? (der Lehrerraum)

Таржима қилинг.

1. Биз кинога кетяпмиз. 2. У хиёбон ёнида жойлашган. 3.Акам телевизорни бурчакка қўйди. 4. Столни хона ўртасига қўясанми? 5. Стол устида чиройли гулдон турибди. 6. Душанба куни немис тили дарсимиз бор. 7. Деворда расм осилиб турибди. 8. Дарсдан кейин ўқув залига бораман.