Hayvonot dunyosining zamonaviy sistemasi

Фойдаланилган адабиѐтлар 
1.
Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби. Ж.2. Ҳайвонот олами. – Т.: Чинор, 2006. – Б. 6-
22, 114-129. 
2.
Ўзбекистон Республикаси Қизил китоби. Ж.2. Ҳайвонот олами. – Т.: Чинор ENK, 2009. – 
Б. 6-20, 112-127. 
3.
Богданов О.П. Ўзбекистон ҳайвонлари. – Тошкент.: Ўқитувчи, 1983. – Б. 15-42. 
4.
Лим В.П. К экологии хентаунской круглоголовки // Вестник ККФ АН Уз ССР, 1965. № 1. 
С. 81-83. 
5.
Семенов Д.В., Шенброт Г.И. О видовой самостоятельности круглоголовки Молчанова - 
Phrynocephalus moltchanovi (Reptilia, Agamidae) // Зоол. ж., 1982, Т. 61, № 8. С. 1194-1204. 
6.
Щербак Н.Н. Новый подвид сцинкового геккона (
Teratoscincus scincus rustamowi
) из 
Узбекистана // Охрана природы Туркменистана. – Ашхабад: Ылым, 1979. С. 129-138. 
7.
http://sgp.uz/base/Russian/animals.htm  
 
KOKSINELLID (XONQIZI) QO‟NG‟IZLARINI MUHOFAZA QILISH 
 
Mardanova G.D., Saidova S.X.
Termiz davlat universiteti 
Ma‘lumki, ko‘pchilik entomofaglar asosan bahor va yoz oylarida bedazorlarga yig‘iladi. Ammo, 
beda o‘rimida ekinda yig‘ilgan foydali hashorotlar singari koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlari ham 
ko‘plab qirilib ketadi. Shuni inobotga olgan holda, beda o‘rish agregatlari oldiga maxsus, silkitgichlar 
qo‘yib, o‘rimda ko‘pchilik koksinellid (xonqizi)larni saqlab qolish mumkin. Beda o‘rimida dalaning 
o‘rtasidan uning chetiga qarab hosilni yig‘ish ham bir muncha koksinellid (xonqizi) qo‘ng‘izlarni 
uchib, boshqa ekinlarga o‘tishi hisobiga omon qolishiga imkon beradi. 
Dala chetlarida nektar beruvchi o‘simliklarni g‘o‘za defoliyatsiyasi boshlanishidan oldin uch 
muddatda ekish koksinellid (xonqizi)larni bu ekinga jalb qilibgina qolmay, balki uning qishlash 
miqdorini ham nazoratga nisbatan 46,8% g‘o‘za defoliatsiyasi o‘tkazilgan dala chetlaridagi qishlovchi 
qo‘ng‘izlarga nisbatan 65,8% ortiq ekanligini ko‘rsatadi. 
Denov tumani o‘rmon xo‘jaligi bog‘ida turli myevali daraxtlar: olma, nok, bodom, gilos, o‘rik, 
shaftoli, olxo‘ri, qizilsulton, ko‘ksulton, olcha shuningdyek archa, terak, qarag‘ay, chinor kabi mevasiz 
daraxtlar ekilgan va turli ko‘chatzorlar barpo etilgan. Mazkur o‘rmon xo‘jaligi bog‘ida yil davomida 
kimyoviy moddalar bilan tez-tez ishlov berilib turiladi. Bu bog‘ xududida va uning yaqin atrofida yetti 
nuqtali xonqizi qo‘ng‘izlari turlari nihoyatda kam, ayrim daraxtlarda 1-3 tagacha uchraydi. Boshqa tur 
qo‘ng‘izlar, qishlovchi xonqizi qo‘ng‘izlar ham uchratilmaganligini, bir necha yillik kuzatishlarimiz 
tasdiqladi. O‘rmon xo‘jaligi xududida qishlovchi qo‘ngizlar ham uchratilmadi. 
O‘rmon xo‘jaligi bog‘lariga kimyoviy ishlov berilmaydi. 2015-2016 yillar iyun, sentyabr 
oylarida olib brogan kuzatishlarimiz bilan tasdiqlandiki, maskur o‘rmon xo‘jalik xududida olmazor, 
yong‘oqzor, bodomzor, o‘rikzor, olchazor, tog‘olchazor barpo qilingan bo‘lib, har bir daraxtda 
Coccinella septempunctata