Guliston davlat universiteti berilganlar bazasini boshqarish tizimlari

Interaktiv SQL deganda — ma'lumotlar bazasiga soʻrov orqali murojaat qilib, shu zahoti natijani olish tushuniladi. Ya'ni bunda ketma-ketlik asosida jarayon sodir boʻladi. Soʻrov-natija rejimda ishlaydi.
Oʻrnatilgan SQL deganda – soʻrovlar yigʻindisi biror dasturlash tilida ishlatilishi tushuniladi. Pascal, Delphi, Java tillarida bazaga murojaat qilib, natijani biror oʻzgaruvchiga yuklab qoʻyamiz va kerakli joyda bu natijani ishlatamiz. Ya'ni bunda soʻrov berib, darhol natijani ololmaymiz. Natija faqat dasturning davom etishi uchun olinadi va talab etilgan joyda ishlatiladi.
SQl operatorlari bir necha guruhlarga boʻlingan. Bu boʻlinish operatorlarning bajarilish vazifasi asosida boʻlingan. Ular quyidagilar:
DDL(Data Definition Language) , ANSI bu guruh SDL(Schema Definition Language) deb ataladi. Bu guruhga ma'lumotlar bazasida obyektlar(jadvallar, indekslar)ni hosil qiluvchi operatorlar kiradi.
DML(Data Manipulation Language) – ma'lumotlarni manipulyatsiya qiluvchi operatorlar yigʻindisi guruhi. Istalgan vaqtda jadval ichida qanday ma'lumotlar saqlanayotganini aniqlovchi operatorlar.
DCL(Data Control Language) – ma'lumotlarni boshqaruvchi operatorlar.
ANSI ning ruxsati bilan, DCL DDL ning bir qismi sifatida qaraladi. Bu guruhlarni aralashtirmaslik zarur. Bular alohida tillar emas, balki SQL operatorlarining guruhlaridir.
Nazorat savollari va topshiriqlari:

1. 
   SQL qanday til.
   
2. 
   SQL asosiy vazifani nima.
   
3. 
   DDL, DCL, DML qanday operatorlar.
   

9-Mavzu: SQL so‘rovlat tili sintaksisi. Ma’lumotlar bazasi va jadvallar yaratish hamda o‘chirish operatorlari.


SQL tilida oʻziga hos funktsiyalari mavjud boʻlib ular yordamida ma’lumotlarni boshqarish sodda va samarali tashkil qilinib, koʻp hajmli ma’lumotlarni boshqarish turli hisoblash ishlarini ham tashkil qilish imkonini yaratadi.
Agregat funksiyalar qoʻllanishi. Agregat (yoki STATIK) funksiyalar, sonli yoki hisoblanuvchi ustunlar Bilan ishlaydi. Agregat funksiya argumenti butun ustun boʻlib, bita qiymat qaytaradi.
Bu funksiyalarni koʻrib chiqamiz:
SUM() – Ustundagi xamma qiymatlar summasini hisoblaydi.
AVG() – Ustundagi xamma qiymatlar oʻrtasi qiymatini hisoblaydi.
MIN() – Ustundagi xamma qiymatlar eng kichigini aniqlaydi.
MAX() – Ustundagi xamma qiymatlar eng kattasini aniqlaydi.
COUNT() – Ustundagi qiymatlar sonini hisoblaydi.
COUNT(*) – Soʻrov natijalari jadvalidagi satrlar sonini hisoblaydi.
Agregatlash argumenti boʻlib ustun nomidan tashqari ixtiyoriy matematik ifoda xizmat qilishi mumkin. Misol uchun quyidagi soʻrovda: Sizni kompaniyangizda reja bajarilishi oʻrtacha protsenti qancha?