Гeoгрaфия

жылдар
жас
әйелдер
ерлер
http://eduportal.uz

---

20
ұсыныла бастады. Аталмыш шаралардың нәтижесінде республикада 
өлім дәрежесі, соның ішінде, балалар мен аналар өлімі көрсеткіштері 
төмендеді және бұл өз кезінде республика халқы арасында өмір 
ұзақтығы көрсеткішінің өсуіне әсерін тигізді.
1.
Оқулық қосымшасындағы 1-кестеден пайдаланып халық қайсы облыста тығыз 
және қайсысында сирек орналасқандығын анықта және себебін түсіндір.
2.
Адамзат алғышарты не? Оның экономиканың дамуы мен орналасуына ықпалы 
нелерде көрінеді?
3.
Экономиканың адамзат алғышартына болған қажеттілігі қалай толты рылады?
Еңбек ресурстары.
Халықтың баршасын еңбекке жарамды деуге 
болмайды. Ерлердің 16 жастан 60 жасқа дейiнгі, әйелдердiң 16 жастан 
55 жасқа дейiнгі болғандары ғана еңбекке жарамды есептеледі. Өн-
дi рiстiң кейбiр салаларында 50 жас, тiптi 40 жастан зейнетке шыға-
рылады. Қазіргі кезде зейнет жасындағылар өз қалауымен жұмыс 
iстесе де болады. Сондай-ақ 15 жасқа толған оқушыларға оқудан бос 
уақыттарында жұмыс iстеуге рұқсат берiлген.
Еңбекке жарамдылар мемлекеттiң жалпы халқының жартысынан 
астамын қамтиды. Еңбекке жарамдылардың негiзгi бөлiгi өнеркәсiпте, 
ауыл шаруашылығында, құрылыста еңбек етедi. Олар пайдалы қазбалар, 
машиналар, азық-түлiк және өнеркәсiп өнiмдерiн өндiредi, мақта, астық, 
картоп, жүзім өсіреді, ғимараттарды құрады, яғни материалдық байлық 
жасайды. Бiлiм, ғылым, мәдениет, медицина қызметкерлерiнiң еңбек 
нәтижелері өзгеше. Олардың еңбек нәтижелерi де пайдалы және қажеттi 
болып табылады (10-сурет). 
Адамдардың еңбек етуi
екi салаға — материалдық өнiм 
өндіретін және материалдық өнiм өндірмейтін салаларға 
бөлiнедi. 
Fылым мен техниканың дамуымен материалдық өнiм өндірмейтін 
саланың рөлi мен бұл салада iстейтіндердің саны артады. Мұның 
үшiн алдымен өндiрушi салада еңбек өнiмдiлiгi артуы керек. Сонда 
ғана өндiрушi саладағы еңбекке жарамды халықтың бiр бөлiгi 
өндiрмейтiн салаларға өтуі мүмкін. Еңбекке жарамдылардың саны және 
тәжiрибесiмен бiрге рухани жетiлуiнің де маңызы бар.