Fyodor Dostoyevskiy

 

https://telegram.me/e_kutubxona

 

24 

Bilib  qo‘ying,  shu  yerga  kelganda  o‘zimni  tutolmadim,  o‘z  hatti-harakati 

bilan  bunday  mustabidlikka,  oqibatlarini  bila  turib  qarshi  borish,  har 

qancha duelga chiqishdan ko‘proq jasorat, mardlik talab qiladi. 

Men  o‘zimni  tuta  olmadim,  shu  gaplarim  bilan  go‘yo  o‘zimni  oqlashga 

urindim: unga esa xuddi shu - yanada tiz cho‘kib, xo‘rlanishim kerak edi. U 

g‘azab bilan kuldi. 

-  Uch  yil  Peterburgda  daydilarga  o‘xshab  tilamchilik  qilib,  billiard 

stollarining tagida yotib qolganlaringiz, rostmi? 

-  Men  Sennada,  Vizemskiyning  uyida  ham  yotib  qolardim.  Polkdan  keyin 

juda ko‘p haqoratli tushkun onlar bo‘ldi, ammo ruhan cho‘kmadim, chunki 

qilg‘ilig‘imni  o‘shanda  birinchi  bo‘lib  o‘zim  ayblagan  edim.  Tushkunligim 

boisi,  o‘shandagi  ahvolimdan  umidsizlikka  berilish  oqibatida  aqlim  va 

irodamning ojizlanib qolganidan edi. Bularning bari ortda qoldi... 

 

- O, siz endilikda ko‘zga ko‘ringan odamsiz - puldorsiz! 

Ya’ni, bu garov kassasiga qilingan istehzoli ishora edi. Men o‘zimni qo‘lga 

olishga  ulgurdim.  Uning  meni  yanada  haqoratlashga  olib  boruvchi 

tushuntirishlarimga  chanqoq  ekanini  sezdim  -  bunga  erishishiga  yo‘l 

bermadim. Chorlovchining qo‘ng‘irog‘i ayni muddao bo‘lib, zalga chiqdim. 

Oradan  bir  soat  o‘tgach,  u  to‘satdan  kiyindi-da,  uydan  chiqayotib 

ro‘paramda to‘xtab, shunday dedi: 

- Har holda siz bular haqida to‘ydan oldin og‘iz ochmagan edingiz? 

Men javob bermadim. U chiqib ketdi. 

Xullas,  ertasiga  cho‘ntagimda  to‘pponcha  bilan  qiya  ochiq  eshik  ortida 

turib  taqdirimning  qanday  hal  etilayotganiga  diqqat  bilan  quloq  tutib 

turardim.  U  yasan-tusanda  o‘tirardi,  Yefimovich  esa  uning  ro‘parasida 

qiyshanglardi. Xo‘sh, nima bo‘ldi, o‘zim sezmagan holda, nimani o‘ylagan 

bo‘lsam (nomusim haqqi gapiraman buni), nimani ko‘nglim sezgan bo‘lsa, 

---